احمد مسجدجامعی: خواستیم غفلت را به رُخ مسئولان بکشیم

احمد مسجدجامعی در گفت وگو با خبرنگار کتاب ایرنا، با تاکید بر اینکه کتاب فروشی های محله ای هم می توانند در روزگار مدرن به فعالیت خود ادامه بدهند، توضیح داد: کتاب فروشی ها با نسل جدید مدیران و ایده های نو به روز و احیا شدند، درحالیکه گاهی فرزندان کتاب فروشی های قدیمی هستند. برای اینکه این موضوع روشن شود قضیه را با مثال قهوه خانه ها بیان می کنم. زمانی بود که مردم در قهوه خانه ها می نشستند و صحبت می کردند. شاهنامه خوانی، پرده خوانی و برنامه های دیگر داشتند. این روزها کافه کتاب ها شکلی از نقش همان قهوه خانه ها را دارند، با این تفاوت که در کافه کتاب ها همان قدر مردان حضور دارند که بانوان.

این روزها کافه کتاب ها شکلی از نقش همان قهوه خانه ها را دارند، با این تفاوت که در کافه کتاب ها همان قدر مردان حضور دارند که بانوان

این پژوهشگر با اشاره به برگزاری شب های شعرخوانی، قصه خوانی و معرفی کتاب در کافه کتاب ها، ادامه داد: مردم در کافه ها می نشینند و چای و قهوه می نوشند؛ و یکدیگر را در جریان کتاب ها و شعرهایی که خوانده اند یا فیلم هایی که تماشا کرده اند و آوازهایی که شنیدند قرار می دهند؛ به فهمی مشترک از مناسبات و زندگی نزدیک می شوند و به واقع نوعی مفاهمه در این روند شکل می گیرد.

او ادامه داد: کارکردهای جایگزین با توجه به نیازهای انسان امروز به کتاب فروشی افزوده و برخی کارکردها در آن به روز شده است؛ اما ذات مساله یعنی برقرار کردن ارتباط عاطفی، محبت ‎های فی مابین، جریان زندگی روزمره و فهم مشترک نتیجه این نشست ها در کتاب فروشی ها و کافه کتاب ها است.

به گفته وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی در گذشته محله ها افقی بود، این روزها محله ها عمودی شده است به هر کدام از برج ها می توان به عنوان محله نگاه کرد. جای قهوه خانه ها را کافه ها گرفته است. کتاب فروشی محله ای نقش خود را حفظ کرده است و کارکرد آن با کتاب فروشی ها و ناشران بزرگی که کتاب فروشی دارند، فرق می کند. در گذشته کتاب فروشی ها پاتوق افراد برجسته علمی و فرهنگی بود اما کافه کتاب ها همانند قهوه خانه ها همه اقشار خصوصا جوانان را فرا می خواند.

کتاب فروشی عنصر فراموش شده در مناسبات شهری

مسجدجامعی با اشاره به اینکه کتاب فروشی های محلی در نقش های محلیشان موجب ارتقای ارتباط عاطفی می شوند، گفت: کتاب فروشی های محله ای در عین تحول جایگاه خود را حفظ کرده اند و شکل گیری کافه کتاب ها محصول همین نگاه است. کتاب فروشی های قدیمی الوازم التحریر، وسایل هنری و کتاب های درسی می فروختند. در این سال ها متاسفانه فروش کتاب های درسی مدارس را خود دولت عهده دار شده و این سیاست تمرکزگرا به نفع جامعه کتابخوان نیست و امیدوارم که در این دولت به حفظ منافع کتاب فروشان و کتاب خوانان توجه و دراین باره با کمک تشکل های نشر راهکار مناسبی اندیشیده شود.

کتاب فروشی ها به عنوان عنصر فراموش شده در مناسبات شهری می توانند جایگاه رفیعی داشته باشند و تاکید ما در این مسائل روی کتاب فروشی ها است

به گفته او در کتاب فروشی های محله ای همواره افرادی که کتابی می خواهند، به کتاب فروشی محلی سفارش می دهند و حتی اگر آن کتاب فروشی کتاب مورد نظر را نداشته باشد، آن را در طول چند روز در اختیار مخاطب قرار می دهد.

رئیس پیشین شورای اسلامی شهر تهران کتاب فروشی های محلی را به عنوان فرصتی معرفی کرد که در آن گعده های فرهنگی حتی به صورت مجازی برگزار می شود و ادامه داد: با این نگاه، نقش کتاب فروشی های محله ای فراتر از یک فروشگاه کتاب انگاشته می شود. کتاب فروشی ها به عنوان عنصر فراموش شده در مناسبات شهری می توانند جایگاه رفیعی داشته باشند و تاکید ما در این مسائل روی کتاب فروشی ها است هرچند برخی ناشران، کتاب فروش هستند.

او درباره تاثیر فروش اینترنتی کتاب در بقای کتاب فروشی ها توضیح داد: فعالیت کتاب فروش ها در فضای مجازی اجتناب ناپذیر است، و در مواردی فضای مجازی نه تنها به کتاب فروش ها لطمه نزده بلکه باعث رونق بازار آن ها و شکل گیری جمع های کتابخوان در فضای مجازی شده است. زمانی برای کتاب حروف چینی انجام می شد و الان هر کسی خودش کتابش را تایپ می کند و برای چاپ می فرستد. این دست از پیشرفت ها اجتناب ناپذیر است و باید این تحولات را بپذیریم، زیرا مکمل یکدیگر هستند. برای همین گفتم کتاب فروشی ها در روزگار نو شکل جدیدی پیدا می کنند. در همین کتابگردی شاهد بودیم که بسیاری از کتاب فروشان گروه هایی از مشتریان را تشکیل دادند و از این طریق فضای مجازی نه تنها با ناشران که حتی با نویسندگان و منتقدان ارتباط دارند و گفت وگو می کنند.

دریافت 10 درصد به عنوان حق التالیف پایه است

می توان گفت دریافت 10 درصد، به عنوان حق التالیف پایه در نظر گرفته می شود. هرچند با این حق التالیف نمی توان در شرایط امروز راه به جایی برد

مسجدجامعی درباره درصد حق تالیفی که پدیدآورندگان از ناشران دریافت می کنند، گفت: درصد دریافتی پدیدآورندگان از 10 تا 25 درصد است. نویسندگان توانا و نام آور معمولا درصد تالیف بالاتری دریافت می کنند اما برخی از نویسندگان، کتاب اولی هستند، ناشر باید برای کار آن ها سرمایه گذاری کند، این مساله ریسک دارد و نویسنده تازه کار از اعتبار ناشر کمک می گیرد. به شکل کلی می توان گفت دریافت 10 درصد، به عنوان حق التالیف پایه در نظر گرفته می شود. هرچند با این حق التالیف نمی توان در شرایط امروز راه به جایی برد، نویسندگان بزرگ هم از ابتدا در آسایش و آرامش مالی نبودند و بسیاری از آن ها هزینه چاپ نخستین آثارشان را خود پرداختند.

وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه نویسنده می تواند از میان ناشران، آن را که به حقوق پدیدآور احترام بیشتری می گذارد، انتخاب و با او همکاری کند، ادامه داد: اگر به خاطرات مولفان، توجه کنید، نویسنده می تواند حتی بعد از انتشار چند اثر، با ناشران متنوعی کار کند. زیرا تعداد ناشران در کشور ما خیلی بیشتر از چیزی است که یک سیاست خاص برای همه پدیدآورنگان تحمیل شود.

بدنه نشر روش های جدید گسترش کتابخوانی را طراحی و اجرا کرد

مسجد جامعی کتاب فروشی ها را محل دیدار و گفت وگو و مفاهمه اعلام کرد و ادامه داد: در قدیم در محله ها کتاب فروشی بود، ما هم کتاب های درسی و لوازم التحریر را از کتاب فروشی محلمان که «سعدی» نام داشت می خریدیم، این کتاب فروشی خوشبختانه هنوز هم فعال است.

متاسفانه گاهی نه تنها برای بهبود شرایط کاری نکردیم که بابرنامه هایی که ریشه در نگاه تمرکزگرا و سیاست زده دارد، مانع رونق کار شده ایم

این پژوهشگر با اشاره به اینکه در اثر شرایط جدید کتاب فروشی ها مورد غفلت قرار گرفته اند، ادامه داد: هدف ما از برگزاری کتابگردی که (24 آبان) یازدهمین دوره آن را برگزار کردیم، این بود که با کار نمادین غفلت را به رُخ مسئولان بکشیم و شرایط تقویت کتاب فروشی ها را فراهم کنیم. متاسفانه گاهی نه تنها برای بهبود شرایط کاری نکردیم که بابرنامه هایی که ریشه در نگاه تمرکزگرا و سیاست زده دارد، مانع رونق کار شده ایم.

او افزود: در طول سال ها نویسندگان و مترجمان و پدیدآورندگان به کتاب فروشی ها رفتند و درباره کتابهایشان سخن گفتند و به پرسش های خوانندگان پاسخ دادند. فارغ از اینکه دستگاه های اجرایی چقدر با این شیوه موافق هستند خود اهالی کتاب اینگونه حرکت ها و خاطره ها را زنده نگه داشتند. بدنه نشر فارغ از سیاست مداران و سیاست گذاران روش های جدید گسترش کتابخوانی و مفاهمه را به شیوه های متناسب طراحی و اجرا کرد و استمرار بخشید. دوره کارهای تشریفاتی هم به پایان رسیده که یک طرفه به سخنرانی ها گوش و به یکدیگر دهیم.