هوش مصنوعی تهدید نیست، بلکه فرصت های جدیدی در ایجاد شغل فراهم می کند

رامین عابدی اصل، تحلیلگر و کارشناس هوش مصنوعی در گفت وگو با ایسنا، هوش مصنوعی را عنوان یکی از نوآوری های برتر قرن بیست و یکم دانست که توانسته است تأثیرات شگرفی بر جنبه های مختلف زندگی بشر بگذارد و گفت: شاید کامل ترین و کوتاه ترین جمله ای که بتوانیم از اثرات هوش مصنوعی که بر دنیا خواهد داشت، بکار ببریم، «ورود به دنیای جدید» است؛ این فناوری در حال تغییر دنیای صنایع، اقتصاد و حتی فرهنگ است. ایران با وجود چالش های خاص خود، پتانسیل های زیادی برای استفاده از این فناوری در جهت ارتقاء کیفیت زندگی، بهبود عملکرد اقتصادی و پیشبرد علم و فناوری دارد.

وی افزود: با این حال، ورود به عصر هوش مصنوعی نیازمند آمادگی در حوزه های مختلف از جمله آموزش، زیرساخت ها و سیاست های اجتماعی است و این سؤال مطرح می شود که آیا ایران فعلی توان و زیرساخت لازم برای ورود به این دنیای جدید را دارد یا مانند بسیاری از حوزه ها باید با حسرت تمام از پشت دیوار تحریم به پرواز موشک های پیشرفت دنیا نگاه کند.

عابدی اصل اظهار کرد: هوش مصنوعی می تواند به طور قابل توجهی در رشد صنایع کلیدی ایران نقش داشته باشد. در صنعت نفت و گاز، الگوریتم های یادگیری ماشین می توانند برای تحلیل داده های زمین شناسی و بهینه سازی استخراج منابع استفاده شوند که باعث کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری می شود. در حوزه کشاورزی نیز، فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی مانند پهپادهای هوشمند و حسگرهای زمین می توانند برای پایش محصولات، مدیریت آبیاری و پیش بینی شرایط آب وهوایی به کار روند و بهره وری را بهبود دهند. هوش مصنوعی در حوزه سلامت و سیستم های هوشمند می توانند برای تشخیص زودهنگام بیماری ها، طراحی درمان های شخصی سازی شده و مدیریت بهتر منابع بیمارستانی مفید باشند.

این تحلیل گر حوزه هوش مصنوعی با بیان اینکه این فناوری همچنین به کسب وکارهای کوچک و متوسط اجازه می دهد تا از ابزارهای تحلیلی برای شناسایی بازارها و بهبود عملکرد خود بهره بگیرند، ادامه داد: به طور کلی، این فناوری می تواند باعث کاهش وابستگی ایران به منابع سنتی و حرکت به سوی اقتصاد دانش بنیان شود، اما تحقق این پتانسیل نیازمند سرمایه گذاری در زیرساخت ها و نیروی انسانی متخصص است.

وی خاطر نشان کرد: با توجه به یکی از جنبه های مهم توسعه مبتنی بر هوش مصنوعی که دانش محور و مبتنی بر تکنولوژی های نوین است، شاید مهمترین چالشی که در ایران بعد از ظهور این تکنولوژی ایجاد شود، بحران بیکاری است؛ چرا که هوش مصنوعی می تواند هم فرصتی برای ایجاد شغل و هم تهدیدی برای برخی از مشاغل سنتی باشد. در ایران، استفاده از هوش مصنوعی در صنایع مختلف می تواند مشاغل جدیدی در زمینه برنامه نویسی، داده کاوی و توسعه الگوریتم ها ایجاد کند، اما در عین حال، برخی مشاغل یدی یا تکراری ممکن است با اتوماسیون جایگزین شوند.

عابدی اصل افزود: چالش اصلی این است که نیروی کار فعلی به مهارت های جدید تجهیز شود تا بتواند با تغییرات همگام باشد. اگر دولت و نهادهای آموزشی به ارتقای مهارت های نیروی انسانی توجه کنند، هوش مصنوعی می تواند نه تنها تهدیدی نباشد، بلکه به فرصتی بزرگ برای توسعه اقتصادی تبدیل شود، تمام این موارد بستگی شدید به سیاستگذاری دولت و سیاست گذاری های دقیق و موشکافانه که بتواند چالش های پیش رو را پر کند، دارد.

زیرساخت های فناوری و داده های ایران چقدر آماده پذیرش و توسعه هوش مصنوعی هستند؟

این فعال حوزه هوش مصنوعی با تاکید بر اینکه زیرساخت های فناوری و داده در ایران هنوز به طور کامل برای پذیرش و توسعه هوش مصنوعی آماده نیستند و با چالش های متعددی مواجه هستند، ادامه داد: یکی از مهم ترین مشکلات، کمبود پایگاه های داده جامع و استاندارد است که برای آموزش و پیاده سازی مدل های هوش مصنوعی حیاتی هستند. همچنین، سرعت اینترنت و پهنای باند در برخی مناطق کشور محدود است و این مساله مانع از دسترسی گسترده به خدمات ابری و فناوری های پیشرفته می شود.

وی اظهار کرد: از طرفی، سرمایه گذاری ناکافی در مراکز داده و سخت افزارهای تخصصی مانند پردازنده های گرافیکی نیز یکی از موانع کلیدی است. علاوه بر این، نبود همکاری های بین المللی به دلیل تحریم ها، امکان استفاده از منابع و ابزارهای پیشرفته را کاهش داده است. اما ایران دارای نیروی انسانی متخصص و ظرفیت بالایی در زمینه توسعه نرم افزارهای هوش مصنوعی است که می تواند با تقویت زیرساخت های داخلی، این مشکلات را تا حدی جبران کند. حمایت دولت و بخش خصوصی از توسعه زیرساخت ها و ایجاد بسترهای داده استاندارد می تواند زمینه ساز پیشرفت سریع در این حوزه شود.

آموزش عمومی در حوزه هوش مصنوعی و مهارت های مرتبط برای نسل های آینده در ایران

عابدی اصل خاطر نشان کرد: آموزش عمومی در حوزه هوش مصنوعی و مهارت های مرتبط در ایران هنوز به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. در حال حاضر، بیشتر تمرکز آموزش های مرتبط با هوش مصنوعی در دانشگاه ها و مراکز تخصصی است و دسترسی عمومی به این دانش محدود است. این در حالی است که برای بهره گیری کامل از پتانسیل هوش مصنوعی، نیاز به آموزش مهارت های پایه ای مانند آشنایی با داده ها، برنامه نویسی و تفکر الگوریتمی در مدارس و آموزش های عمومی احساس می شود.

وی تاکید کرد: بسیاری از کشورهای پیشرفته برنامه های آموزشی را از سنین پایین آغاز کرده اند تا نسل های آینده را برای دنیای دیجیتال آماده کنند. در ایران، راه اندازی دوره های آنلاین رایگان، کارگاه های آموزشی عمومی و برنامه های آموزشی در مدارس می تواند اولین گام های مؤثر باشد. علاوه بر این، همکاری میان نهادهای دولتی، آموزشی و بخش خصوصی می تواند منجر به تولید محتوای آموزشی جذاب و قابل دسترس شود. آموزش عمومی نه تنها باعث افزایش سواد فناوری در جامعه می شود، بلکه از هراس عمومی نسبت به از دست رفتن مشاغل جلوگیری کرده و مردم را برای استفاده مثبت از هوش مصنوعی آماده می کند. حمایت از این برنامه ها می تواند پلی میان نیازهای امروز و فرصت های آینده ایجاد کند.

مساله اخلاق در هوش مصنوعی

این تحلیل گر حوزه هوش مصنوعی، اخلاق در هوش مصنوعی را یکی از موضوعات کلیدی در این حوزه دانست و گفت: از جمله مسائل مهم می توان به حفظ حریم خصوصی افراد، جلوگیری از تبعیض الگوریتمی و شفافیت در تصمیم گیری های هوش مصنوعی اشاره کرد. وضع قوانین مشخص برای جمع آوری و استفاده از داده ها، تضمین حقوق شهروندی در برابر فناوری های پیشرفته و نظارت دقیق بر شرکت ها و سازمان های فعال در این حوزه ضروری است. همچنین، ایجاد چارچوب های اخلاقی و همکاری میان متخصصان حقوق، فناوری و جامعه شناسی می تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.

وی یادآور شد: این اقدامات نه تنها اعتماد عمومی را افزایش می دهد، بلکه باعث توسعه پایدار و مسؤولانه هوش مصنوعی در کشور می شود. شاید یکی از چالش های مهم در این حوزه در ایران این باشد که به دلیل عقب افتادن کشور در توسعه اپلیکیشن های مرتبط با این حوزه بسیار از این فناوری ها به عنوان فناوری های وارداتی در ایران در حال استفاده هستند و این باعث می شود که بدون کنترل و نظارت اطلاعات کاربران در اختیار شرکت های خارجی قرار گیرد و این خود باعث نگرانی هایی در آینده خواهد شد.

بهره مندی ایران از هوش مصنوعی برای بهبود خدمات عمومی

عابدی اصل با اشاره به بهره مندی ایران از فناوری هوش مصنوعی برای بهبود خدمات عمومی مانند حمل ونقل، بهداشت و مدیریت بحران، اظهار کرد: در حوزه حمل ونقل، الگوریتم های هوشمند می توانند برای مدیریت ترافیک، بهینه سازی مسیرها و پیش بینی خرابی ها مورد استفاده قرار گیرند. در بخش بهداشت، هوش مصنوعی می تواند برای تشخیص بیماری ها، بهینه سازی توزیع دارو و بهبود مدیریت بیمارستان ها کاربرد داشته باشد.

وی اضافه کرد: در مدیریت بحران، تحلیل داده های هواشناسی و زمین شناسی به کمک هوش مصنوعی می تواند در پیش بینی بلایای طبیعی مانند زلزله یا سیل مؤثر باشد. البته برای پیاده سازی این فناوری ها، نیاز به توسعه زیرساخت های داده، سرمایه گذاری در ابزارهای پیشرفته و آموزش نیروی انسانی است. با برنامه ریزی مناسب، ایران می تواند از هوش مصنوعی برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و افزایش کارآمدی خدمات عمومی بهره مند شود.

به گفته وی یکی از نکات بسیار مهمی که تکنولوژی هوش مصنوعی باعث می شود، این است که هزینه در تمام زیرساخت هایی که توسط هوش مصنوعی توسعه داده شده، به شدت کاهش می یابد و این بزرگترین مزیت استفاده از این تکنولوژی ها است و با توجه به وضعیت مشکل تخصیص منابع در ایران هوش مصنوعی می تواند بهترین راهکار برای حل مشکلات بودجه ای کشور باشد.

تأثیر تحریم ها و محدودیت های بین المللی بر دسترسی ایران به فناوری های پیشرفته هوش مصنوعی 

وی ادامه داد: تا الانی که این مصاحبه در حال آماده سازی است، ایران از تمام ابزارهای هوش مصنوعی در دنیا تحریم است و هیچ کشوری حق ارائه سرویس های هوش مصنوعی به کاربران ایرانی و سرویس هایی که در داخل خاک ایران فعال هستند را ندارد. این تحریم ها و محدودیت های بین المللی تأثیرات زیادی بر دسترسی ایران به فناوری های پیشرفته هوش مصنوعی داشته اند. یکی از بزرگ ترین چالش ها، محدودیت در استفاده از نرم افزارها و سخت افزارهای روز دنیا، به ویژه پردازنده های گرافیکی و سیستم های پردازش داده پیشرفته است. این موضوع باعث می شود که ایران نتواند به راحتی از ابزارهای ابری و پلتفرم های تحقیقاتی بین المللی بهره برداری کند.

عابدی اصل خاطر نشان کرد: با این حال، ایران می تواند با تقویت پژوهش های داخلی و ایجاد شرکت های فناوری مستقل، این موانع را دور بزند، البته نه چندان قدرتمند. توسعه همکاری های منطقه ای و ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک با کشورهای هم مرز نیز می تواند به تسهیل انتقال فناوری کمک کند. همچنین، استفاده از منابع باز و پروژه های متن باز در زمینه هوش مصنوعی، فرصتی برای پیشرفت بدون وابستگی به فناوری های خارجی فراهم می آورد. دولت و بخش خصوصی باید با حمایت از تحقیق و توسعه داخلی، این مشکلات را مدیریت کرده و کشور را به سمت استقلال فناوری سوق دهند.

وی افزود: ایران با داشتن نیروی انسانی متخصص و ظرفیت بالای پژوهشی، پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به قطب منطقه ای هوش مصنوعی دارد. اولین گام در این مسیر، سرمایه گذاری گسترده در آموزش و پژوهش است تا نسل جدیدی از متخصصان در این حوزه تربیت شوند. علاوه بر این، ایجاد اکوسیستم نوآوری شامل استارتاپ ها، شرکت های فناوری و مراکز تحقیقاتی می تواند موجب رشد سریع این صنعت شود. حمایت دولت از پروژه های تحقیقاتی و ایجاد تسهیلات برای همکاری با کشورهای پیشرفته نیز ضروری است. تقویت زیرساخت ها، به ویژه در زمینه داده و پردازش ابری، یکی دیگر از نیازهای حیاتی است. با انجام این اقدامات، ایران می تواند جایگاه خود را در حوزه هوش مصنوعی تقویت کرده و به یک مرکز منطقه ای تبدیل شود.

این تحلیل گر حوزه هوش مصنوعی با بیان اینکه در کل هوش مصنوعی نه تنها تهدیدی برای برخی مشاغل نیست، بلکه فرصتی برای تحول و ایجاد شغل های جدید در ایران به شمار می رود، تصریح کرد: با بهره گیری از ظرفیت های عظیم نیروی انسانی متخصص و ظرفیت های علمی موجود، ایران می تواند به یکی از قطب های پیشرفته هوش مصنوعی در منطقه تبدیل شود. چالش هایی همچون محدودیت های زیرساختی، تحریم ها و کمبود داده های استاندارد می تواند مانع از رشد سریع این فناوری باشد، اما با برنامه ریزی صحیح، سرمایه گذاری در آموزش و پژوهش و همکاری های بین المللی، این موانع قابل حل خواهند بود.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، نیاز به توجه ویژه به مسائل اخلاقی در هوش مصنوعی و وضع قوانین شفاف و جامع در این زمینه، به ویژه در کشورهایی مانند ایران که با چالش های خاص خود مواجه هستند، بسیار حیاتی است. با شفاف سازی و آگاهی رسانی می توان نگرانی ها را کاهش داد و از هوش مصنوعی به طور مثبت و مسؤولانه بهره برد. در نهایت، ایران می تواند از هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای رسیدن به رشد اقتصادی پایدار، بهبود خدمات عمومی و ارتقای کیفیت زندگی مردم استفاده کند، همه این موارد بستگی به دانایی سیستم مدیریت کشور و رفع موانع داخلی و بین المللی دارد و اگر نتوانیم این موانع را هر چه سریعتر برطرف کنیم، باید مانند بسیاری از تکنولوژی های دیگر فقط به عنوان مصرف کننده این تکنولوژی با هزینه بسیار بالا باشیم.

انتهای پیام