علم قدرت است

عبدالقاسم ترابی در گفت وگو با ایسنا درباره اهمیت پژوهش و نقش محققین در توسعه کشورها گفت: پس از انقلاب صنعتی موتور محرکه جوامع، دانشگاه ها، تحقیق و توسعه بوده است. اگر امروزه کشورهای پیشرفته ای داریم که با وجود عدم برخورداری از منابع توانسته اند فاصله زیادی با سایر کشورها پیدا کنند، به این علت است که نخبگان کشورهای آسیایی و منطقه خاورمیانه را جذب و برای آنها امکانات و زیرساخت ها را فراهم کرده اند، تا بتوانند به منابعی که در اختیار این کشورهاست، دست پیدا کنند و در مقابل دستاوردهای خود را به کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه بفروشند.

وی افزود: این تفکر که چگونه باید از منابع موجود و نیروی انسانی استفاده کنند، باعث فاصله بین کشورهای پیشرفته، قدرتمند و کشورهای در حال توسعه شده است. از این جهت بر اساس سند چشم انداز 1404 برنامه ریزی شده که رتبه اول منطقه را در تولید اقتصادی، علمی و فناوری به دست بیاوریم و رتبه های دانشگاه های کشور را در برنامه توسعه هفتم به زیر 500 برسانیم. حتی در نمایه شدن مقالات اندیشمندان و دانشمندان کشور در عرصه های بین الملی سهمی داشته باشیم و از این نظر رتبه های علمی را بهبود بخشیده و رده یک تا 15 را به خود اختصاص دهیم.

ترابی ادامه داد: اما این موضوع حاصل نمی شود، مگر اینکه نگاه دیگری در حوزه تحقیق و پژوهش داشته باشیم و از این موتور محرکه به نحو احسن استفاده کنیم. این امر زمانی رخ می دهد که دولت بتواند به عنوان تسهیل گر، حامی و هماهنگ کننده بین خود، بخش خصوصی و دانشگاه ها عمل کند. این اتفاق در سال های گذشته افتاده، اما نه به صورت پررنگ و هدفمند برای کسب جایگاهی که به دنبال آن هستیم.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: دانش آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور بوده و دانایی توانایی است. علم بخشی از قدرت کشورهای پیشرفته جهان است، بنابراین اگر بخواهیم این فاصله را کم کرده و خودمان را به کشورهای قدرتمند نزدیک کنیم، نیازمند یک نگاه نو هستیم.

وی افزود: این تغییر نگاه می تواند با تزریق و افزایش بودجه برای تحقیق و توسعه در دانشگاه ها آغاز شود. یعنی اگر 15 درصدی که در برنامه توسعه هفتم لحاظ شده محقق شده و ارتقا پیدا کند، می تواند دست محققین و دانشمندان کشور را برای رسیدن به این جایگاه باز نگه دارد. اگر به دنبال دستیابی به جایگاهی در چشم انداز سال آینده هستیم، نیاز به یک دیپلماسی موفق علمی داخلی، ملی و بین المللی داریم.

ترابی در ادامه گفت: دیپلماسی علمی داخلی زمانی اتفاق می افتد که بتوانیم صنعت را به دانشگاه و دانشگاه ها را به صنعت نزدیک تر کنیم. یکی از ایرادات این است که بخش صنعت ما واحدهای تحقیق و توسعه خودشان را دارند و از پژوهشگران و محققان دانشگاهی کمتر بهره می برند. دانشگاه نوع نگاهش به پژوهش ها بنیادی و نوع نگاه صنعت در استفاده از پژوهش ها کاربردی است.

وی افزود: اگر این دو پژوهش کاربردی و بنیادی در کنار یکدیگر قرار بگیرند و دانشگاه ها بتواند خود را به صنعت نزدیک تر کرده و صنعت هم خود را در کنار دانشگاه ببیند، آنگاه ما قادر خواهیم بود، به یک دیپلماسی علمی موفق برای کسب این جایگاه دست پیدا کنیم.

وی گفت: از طرفی پژوهش های دانشگاه ها باید پژوهش های اثر گذار بوده و منجر به طرح های مفید و کاربردی شود. خوشبختانه این موضوع اتفاق افتاده است، ولی هنوز تا نقطه مطلوب فاصله داریم. در واقع پژوهش هایی که منجر به طرح های اثرگذار می شود باید با اولویت بندی در بخش های مورد نیاز مثل بهداشت، محیط زیست کشاورزی، هوش مصنوعی باشد. اگر پژوهش ها به طرح های اثر گذار در این حوزه ها تبدیل شود، بدون شک این دیپلماسی ملی محقق شده است.

این محقق با بیان اینکه در بخش دیپلماسی علمی بین المللی لازم است خود را به سطح رقبا برسانیم، اظهار کرد: عربستان سعودی، ترکیه، هند، مالزی از جمله رقبای ما در منطقه هستند که اگر بخواهیم با این کشورها رقابتی داشته و حتی آنها را پشت سر بگذاریم به یک دیپلماسی علمی بین المللی موفق نیاز داریم. با نوع نگاهی که در دولت چهاردهم وجود دارد، با وفاق ملی، ارتباط موثر با کشورهای دیگر می توانیم این جایگاه را کسب کرده و کشورهای منطقه را پشت سر بگذاریم و حتی جزء 10 کشور قدرتمند جهان هم باشیم.

وی ادامه داد: به عنوان مثال عربستان سعودی طولانی ترین شبکه مترو بدون راننده جهان را که یکی از پروژه های مهم در حوزه گردشگری است، راه اندازی می کند در حالی که پتانسیل های گردشگری کشور ما بسیار بیشتر بوده و بهتر می توانیم این اتفاق را در کشور رقم بزنیم. اما اینکه چرا این اتفاق نمی افتد به این علت است که این کشورها نوع نگاهشان متفاوت بوده و در کنار بهره گیری از اندیشمندان کشورهای پیشرفته بر اساس اولویت و خاستگاه آنها در رسیدن به جایگاه بالاتر در عرصه اقتصادی و علمی از دانشمندان خود استفاده می کنند.

وی خاطر نشان کرد: خلا این موضوع در حال حاضر در کشور ما احساس می شود و در بیان صادقانه ارتباط تنگاتنگی با پژوهشگران و محققین دیگر کشورهای پیشرفته نداریم. این نیاز به یک دیپلماسی بین المللی علمی دارد. کماکان که در مورد هوش مصنوعی فاصله زیادی با کشورهای پیشرفته و منطقه داریم و اگر خواهان پیشرفت در زمینه هوش مصنوعی هستیم، باید در مسیر دیپلماسی علمی بین المللی حرکت کنیم.

ترابی یادآور شد: این زمانی اتفاق می افتد که دولت جدید بتواند ارتباط خوبی را با کشورهای پیشرفته و صاحب سبک داشته باشد و محققان، پژوهشگران و بخش صنعت بتواند در این مسیر برای مشکلات اقتصادی و سیاسی هدف گذاری کنند. پس رفع چالش های موجود در بخش پژوهش می تواند با کمک دولت تسهیل گر و حامی در هر دو بعد دیپلماسی علمی ملی و بین المللی محقق شود، تا با تعامل با کشورها پیوندهای علمی را ایجاد کرده و و نتیجه این پیوند در داخل اشتغالزایی، رونق کسب و کارهای موفق را در پی داشته باشد. با این اقدام دولت می تواند نقش دانشگاه ها و پژوهشگاه ها را پر رنگ تر نشان دهد.

رئیس ارتباط با صنعت و کارآفرینی دانشگاه پیام نور اظهار کرد: یکی از علل موفقیت کشورهای پیشرفته این است که توانسته اند از منابع انسانی و مغزهای متفکر سایر کشورهای دیگر با فراهم کردن امکانات و بها دادن به آنها استفاده کنند. نمونه این موضوع شرکت های بزرگ تولید کننده تلفن همراه، صنایع موفق خودروسازی، پتروشیمی و دارویی آنهاست که ما مصرف کننده آن و آنها تولید کننده هستند. این برتری به دلیل بهره گیری از نخبگان اتفاق افتاده، در حالیکه متاسفانه ما طی سالیان گذشته این موضوع را جدی نگرفته ایم و اجازه دادیم این کشورها نخبگان ما را جذب کنند، در حالی که با سرمایه کشور تحصیل کرده و به مدارج علمی رسیده اند اما در استفاده از آنها بی بهره بوده ایم.

ترابی تاکید کرد: این به دلیل بوده که نگاه درستی به نخبگان نداشته ایم و شاید برای ما یک اولویت نبوده اند. اما امیدواریم در دولت چهاردهم نخبگان را به کشور بازگردانیم و به آنها فرصت دهیم که در جایگاهی که استحقاق آن را دارند، از دانش آنها استفاده کنیم . از طرف دیگر باید نخبگان داخل کشور را هم شناسایی کرده و به آنها بها دهیم. تمامی این دستاوردها در سایه دیپلماسی علمی و زبان مشترک علمی محقق خواهد شد.

انتهای پیام