پاندمی «مقاومت میکروبی»؛ تهدیدی جدی برای سلامت جامعه

به گزارش ایرنا، مقاومت میکروبی یا همان بی اثر شدن آنتی بیوتیک ها، یک «پاندمی خاموش» محسوب می شود که سلامت جهانی را تهدید می کند. این بحران، با مصرف بی رویه و نابجای آنتی بیوتیک ها در جامعه انسانی، دام ها و حوزه کشاورزی، بشدت در حال گسترش است.

«پاندمی» به معنای گسترش و همه گیری بیماری در سطح ملی یا جهانی است.

به گفته مسوولان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، پیش بینی می شود این پاندمی تا 25 سال آینده جان بیش از 39 میلیون نفر را بگیرد و ایران با آمار بالای مصرف آنتی بیوتیک، زنگ خطر این بحران جهانی را به صدا درخواهد آورد.

متخصص بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان روز چهارشنبه در نشست خبری که همزمان با «هفته جهانی اطلاع رسانی در زمینه آنتی بیوتیک ها» برگزار شد، گفت: مقاومت میکروبی یکی از جدی ترین تهدیدهای بهداشتی جهان و نوعی پاندمی خاموش است که برغم مرگ و میر بالا، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بهروز عطایی افزود: در سال 2019، حدود پنج میلیون نفر در جهان بر اثر مقاومت های ضدمیکروبی جان خود را از دست دادند و پیش بینی می شود این تعداد تا 25 سال آینده به 39 میلیون نفر برسد.

وی با تأکید بر نقش «اَبَر میکروب ها» در این پاندمی گفت: مصرف بی رویه آنتی بیوتیک در جامعه، امحای ناصحیح داروهای تاریخ گذشته و استفاده گسترده از آنتی بیوتیک در صنایع دامپزشکی و کشاورزی، چرخه ای معیوب ایجاد کرده است که باعث می شود میکروب هایی که در گذشته به داروها پاسخ می دادند، اکنون حتی به داروهای جدید هم مقاوم شوند.

عطایی یادآور شد: ایران در سال 2022 بعنوان بزرگترین مصرف کننده آنتی بیوتیک در جهان معرفی شد و این روند در سه سال گذشته همچنان رو به افزایش بوده است.

وی با تاکید بر ضرورت محدودیت فروش بدون نسخه آنتی بیوتیک ها گفت: فروش آنتی بیوتیک در داروخانه ها باید محدود به ارائه نسخه پزشک باشد و نظارت بیشتری بر تجویز داروها صورت بگیرد.

تجویز آنتی بیوتیک در 50 درصد از نسخه های پزشکی ایران

معاون بیماری های عفونی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با ابراز نگرانی از افزایش مقاومت میکروبی در ایران گفت: مصرف آنتی بیوتیک در ایران بیش از مصرف استاندارد جهانی است و این پدیده، چه در جامعه انسانی و چه در حوزه دام و کشاورزی، به افزایش جهش های میکروبی منجر شده و کارایی آنتی بیوتیک ها را بشدت کاهش داده است.

کیانا شیرانی با تاکید براینکه درمان هر عفونت نیاز به آنتی بیوتیک ندارد، هشدار داد: حدود 50 درصد از نسخه های پزشکی در ایران حاوی آنتی بیوتیک است، در حالی که این میزان در اروپا کمتر از 25 درصد و در آمریکا حدود 30 درصد است و اگر این روند کنترل نشود، ممکن است به دوران پیش از کشف آنتی بیوتیک بازگردیم.

وی اظهار داشت: با اینکه الان آنتی بیوتیک داریم ولی مقاومت میکروب ها بیشتر شده و ممکن است عفونتی رُخ دهد که آنتی بیوتیک ها نتوانند روی آن موثر باشند و بیمار از بین برود.

شیرانی گفت: باید جلوی مقاومت میکروبی را بگیریم و برای این کار نیاز به کشف آنتی بیوتیک جدید است که آن هم نیاز به علم، هزینه و زمان زیاد دارد در حالی که مقاومت میکروبی سریع رشد می کند.

وی گفت: مصرف آنتی بیوتیک باید تنها در شرایط خاص و بر اساس نسخه پزشک باشد و در این زمینه فرهنگ سازی کنیم تا مردم از پزشکان توقع تجویز آنتی بیوتیک نداشته باشند، زیرا بیشتر عفونت ها از جمله سرماخوردگی و آنفلوآنزا، ویروسی است و نیازی به آنتی بیوتیک ندارند.

شیرانی همچنین با اشاره به استفاده گسترده از آنتی بیوتیک در دامداری ها و بخش کشاورزی گفت: یکی از عوامل اصلی گسترش مقاومت میکروبی استفاده در صنعت دام و طیور است و این موضوع باید با سیاستگذاری دقیق کنترل شود.

عوارض مصرف بی رویه آنتی بیوتیک
مسوول گروه مبارزه با بیماری های واگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با تشریح خطرات مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها گفت: آنتی بیوتیک ها داروهایی است که باکتری ها را از بین می برند، اما میکروب ها نیز بطور طبیعی بدنبال راهی برای زنده ماندن و مقاومت هستند در نتیجه، هرچه مصرف آنتی بیوتیک بی رویه تر باشد، میکروب ها هم سریعتر مقاوم می شوند.

رضا فدایی افزود: در 30 سال گذشته 60 نوع آنتی بیوتیک جدید در جهان وارد بازار شده، اما بدلیل مقاومت میکروبی، 43 درصد از آنها بی اثر شده اند.

وی افزود: تولید آنتی بیوتیک جدید، فرایندی زمانبر و پرهزینه است که حداقل 10 تا 15 سال زمان و حدود یک میلیارد دلار هزینه نیاز دارد در حالی که مقاومت میکروبی با سرعت بیشتری در حال رشد است و این روند، نظام سلامت را در برابر عفونت های میکروبی خلع سلاح می کند.

فدایی در باره راهکارهای مقابله با مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها گفت: تصور اشتباهی وجود دارد که آنتی بیوتیک یک داروی معجزه گر برای درمان همه عفونت هاست و این نگاه باید اصلاح و اطلاع رسانی لازم از طریق رسانه ها، مدارس و فضای مجازی در این زمینه انجام شود.

وی با تاکید بر اینکه واکسیناسیون مهمترین ابزار بشر برای پیشگیری از بیماری هاست، به خانواده ها توصیه کرد تا به واکسیناسیون پایبند باشند و با تزریق به موقع 11 نمونه واکسن در چارچوب برنامه سلامت کودکان، از ابتلای فرزندانشان به بیماری ها پیشگیری کنند و با این کار دیگر نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ندارند.

وی ادامه داد: تبلیغات سویی علیه واکسن می شود در حالی که واکسیناسیون بزرگترین حربه در برابر میکروب ها و عوامل بیماری زاست.

ضرورت نظارت بر اقلام دارویی در صدور نسخه های پزشکان
معاون فنی مرکز بهداشت استان اصفهان هم با تاکید بر ضرورت نظارت تعداد اقلام دارویی در نسخه های پزشکان گفت: تعداد اقلام دارویی در نسخه ها باید تحت نظارت باشد تا با تحلیل آنها، کاهش تعداد اقلام دارویی در نسخه ها و تجویز دارو طبق استانداردها را داشته باشیم.

علی پارسا افزود: مصرف آنتی بیوتیک باید منطقی باشد و با پرهیز از مصرف خودسرانه آن از مقاومت میکروب ها جلوگیری شود و این تنها با فرهنگ سازی ممکن است.

وی گفت: برای مدیریت پسماند و کنترل عفونت ها، پنج دستورالعمل به خانه های بهداشت تا مرکز جامع سلامت ابلاغ شده است و پیشگیری از انتشار میکروب و بیماری باید از اهداف اصلی باشد.

وی شستن دست ها، زدن ماسک، استراحت، توجه به تغذیه، حضور نیافتن در اماکن عمومی و محیط کار را از مهمترین اقدامات در پیشگیری از انتشار میکروب ها دانست و گفت: با رعایت این موارد بدون آنتی بیوتیک می توان بیماری را درمان کرد.

معاون فنی مرکز بهداشت استان اصفهان افزود: مقاومت میکروبی، بحرانی جدی است که نیاز به اقدامات فوری و همه جانبه ، از اصلاح فرهنگ مصرف آنتی بیوتیک در جامعه گرفته تا توسعه سیاست های بهداشتی در سطح ملی دارد و همه باید نقش خود را در این نبرد ایفا کنند و تنها با آگاهی و اقدامات هماهنگ می توان از گسترش این پاندمی خاموش جلوگیری کرد.