«رشیدالدین میبدی» جاویدنامی بدون مزار

ایسنا/یزد محقق و نویسنده یزدی «ابوالفضل رشیدالدّین میبدی» صاحب اثر گرانقدر تفسیر «کشف الاسرار و عده الابرار» را جاویدنامی خواند که هرچند کتابش از باد و باران و گزند ایام در امان ماند ولی گویا باد و باران، مهربان تر از آنهایی بودند که مدفنش را در میبد با خاک یکسان کردند تا همچنان مزارش در سینه مردمان عارف باشد.

«حسین مسرّت» در گفت وگو با ایسنا اظهار می کند: دیار فرهنگ پرور میبد در سده پنجم، دانش مردی به نام «ابوالفضل رشیدالدّین میبدی» را در دامان خود پروراند که بعدها به همت و کاردانی وی، سترگ ترین و شیواترین تفسیر عرفانی از قرآن مجید به مشتاقان فرهنگ و ادب پارسی عرضه شد.

به گفته وی، نواحی مرکزی ایران به ویژه یزد، به سبب دور بودن از مراکز قدرت و فرهنگ، کمتر نام و نشان آن را در کتاب های تاریخی و ادبی می یابیم؛ مگر آن که جهانگردی اهل قلم در گذر ایام، گذارش به این سرزمین بیفتد یا ناچار باشد برای بُریدن راه و رسیدن به جنوب آسیا از راه خشکی، از این دیار بگذرد؛ این جاست که می توانیم مثلاً چند سطری را درباره یزد در «سفرنامه مارکوپولو» بیابیم.

این محقق و پژوهشگر یزدی ادامه می دهد: در کتاب های تاریخی و ادبی سده های پیش از اسلام و سده های نخستین پس از اسلام، هیج جا نام و نشانی از یزد نمی یابیم؛ در تاریخ بیهقی نیز نامی از یزد نیست و تنها در دیوان سنایی نام یزد آمده است.

وی با بیان این که نخستین سخنور یزدی بر اساس تذکره ها و کتاب ها «مجد همگر» است که در قرن هفتم، آن هم در شیراز می زیسته است، عنوان می کند: اگر نامی از «ابوالفضل رشیدالدّین میبدی» است، به این دلیل است که این دیار را ترک کرده و به عشقِ مراد خود «خواجه عبدالله انصاری» یا به انگیزه توجه فرمانروایان خراسان به فرهنگ و ادب، راهی هرات شده و به همین خاطر است که ما هیچ آگاهی از سال های نخستین زندگی و حتی رخدادهای زندگانی وی نداریم.

مسرت با بیان این که میبدی، ظاهراً سال های پایانی عمر را در میبد گذرانده است، می گوید: آرامگاه «سلطان رشید» در میبد که اکنون از بین رفته و سنگ قبر دخترش «فاطمه» می تواند شاهدی بر این مدعا باشد.

وی خاطرنشان می کند: رشیدالدین میبدی آن چنان گمنام مانده بود که سال ها تفسیر او را از آنِ «سعدالدّین تفتازانی» می دانستند یا این که تا سال 1328 هجری شمسی و قبل از نگارش مقاله عالمانه استاد «محیط طباطبایی»، از آنِ خواجه عبدالله انصاری برمی شمردند.

نویسنده کتاب «یزد، یادگار تاریخ» می گوید: رشیدالدّین میبدی اثری(تفسیری) از خود به یادگار گذاشت که از باد و باران و گزند ایّام، هیچ آسیبی ندید ولی گویا باد و باران، مهربان تر از افرادی بودند که بنای او را در میبد با خاک یکسان کردند و برجایش آسفالت گرم ریختند.

به گفته وی، از مجموعه آثار برجای مانده از سده ششم در میبد، دو سنگ قبر یکی از آنِ «موفّق الدّین» برادر «رشیدالدّین میبدی» متوفی سال 570 هجری قمری  یکی نیز از «فاطمه» دختر» رشیدالدّین» متوفی به سال 562 هجری قمری است که باعث شد تا «ایرج افشار» یزدشناس نامی، با مطابقت نوشته های روی سنگ و عناوین و القاب و انساب رشیدالدّین، در دیباچه نسخه های خطّی «کشف الاسرار» پی به نام و نسب کامل «ابوالفضل رشیدالدّین میبدی» ببرد.

مسرت اضافه می کند: افشار حتی بعدها به این نتیجه رسید که سلطان رشید از نسل شیخ «جمال الاسلام ابی سعید محمّدبن مهریزد» متوفی 480 قمری از بزرگان یزد بوده که بنا بر نوشته آیتی، او به همراه «مجد همگر» از بازماندگان «مهرنگار» دختر «انوشیروان» هستند.

وی معتقد است که «رشیدالدّین میبدی» مصداق کسانی است که «در سینه مردمِ عارف» مزار دارند.

مسرت در ادامه برگزاری مجمع بزرگداشت میبدی در سال 1374 را فرصت بسیار خوبی خواند تا همگان با شخصیت چندگانه و جامع الاطراف این نویسنده، مفسر، عارف، زبان شناس، فقیه، محدث، اندیشمند و سخنور سده ششم آشنا شوند و بر زبان بیاورند که وی دانشمندی بزرگ، بلند همت و بلندنظر بوده است.

به گزارش ایسنا، «کشف الاسرار و عدة الابرار»، تالیف رشیدالدین ابوالفضل میبدی بر اساس تفسیر خواجه عبدالله انصاری است. این کتاب منبعی غنی از تفسیر، تاویل، معارف اسلامی، شعر و ادب عربی و فارسی است. در بین ترجمه ها و تفسیرهای معتبر قرآن به زبان فارسی، «کشف الاسرار» ارزشی والا و مقامی خاص دارد.

این کتاب را میبدی در اوایل سال 520 آغاز کرده است و سرمشق او در این کار، تفسیر معروف خواجه عبدالله انصاری بوده است که متاسفانه اکنون به تمامی در دسترس نیست و احتمال دارد که در اثر حوادث روزگار از میان رفته باشد.

کشف الاسرار از بزرگ ترین و حجیم ترین کتب تفسیری است که بر طریقه عرفانی و مشرب صوفیانه نوشته شده است. این تفسیر در 10 جلد بزرگ در بهترین سبک و زیباترین عبارات ادبی مستحکم نوشته شده است.

این تفسیر از جمله تفاسیری است که در ضمن برخورداری از حلاوت زبان فارسی، دربردارنده نکات جالب عرفانی، تفسیری، تاریخی و ادبی است.

انتهای پیام

نظرات

captcha