عوامل مؤثر در پرخاشگری نوجوانان

خشم، نوعی احساس و پرخاشگری نوعی رفتار است که اولی را باید شناخت و دومی را باید مهار کرد. نوجوانی بهترین زمان برای شناخت خشم و مهار پرخاشگری است که اگر این دوره بگذرد، در سنین بالاتر با سختی های بسیاری باید آنها را فراگرفت.

نسیبه کمالی، مشاور خانواده و کودک و نوجوان درباره «راه های کنترل خشم و درمان پرخاشگری» به ارائه توضیحاتی برای مخاطبان ایکنا پرداخته است که در ادامه مشروح آن را می خوانید.

پرخاشگری یک اختلال نسبتاً شایع در بین نوجوانان دختر و پسر است که بنا به دلایل متعددی رخ می دهد. سال های اخیر با مادرانی در اتاق درمان ملاقات داشتم که از میزان خشم و پرخاشگری فرزند نوجوانشان شکایت داشتند و به دنبال راهی برای برطرف کردن این مسئله بودند.

درمان پرخاشگری در مرحله اول با شناسایی مشکل و ریشه یابی منشأ پرخاشگری آغاز می شود. ابتدا لازم است درباره معنای واژه های «خشم» و «پرخاشگری» بیشتر بدانیم تا در مواقعی که نوجوان دچار ناراحتی می شود بدانیم چه هیجانی دارد تا برخورد مناسب را انتخاب کنیم.

خشم در حقیقت یک احساس است اما پرخاشگری در اصل یک نوع رفتار است. احساس خشم یک فرد ممکن است برای دیگران قابل مشاهده نباشد اما رفتار پرخاشگرانه برای دیگران قابل مشاهده است؛ پس اگر خشم در رفتار نشان داده شود، پرخاشگری نامیده می شود.

افت کیفیت زندگی با پرخاشگری

پرخاشگری قطعاً باعث کاهش کیفیت زندگی، روابط و سلامت خواهد شد؛ پس شناختن نشانه های اولیه خشم، قبل از تبدیل آن به مشکل بزرگ پرخاشگری ، راهی مناسب جهت مدیریت و بهبود زندگی، روابط و سلامت خواهد بود .

خشم حالت هایی خصمانه است که احساسات کینه توزانه ای در آن وجود دارد و در حقیقت ممکن است به شکل ابراز عصبانیت، ابراز نفرت، تحقیر کردن و یا حسادت آشکار شود. احساس دشمنی یا عناد و خصومت، احساسی پایدار است به طوری که ممکن است تا مدت ها ادامه داشته باشد و در موقعیت های مختلف، خود را نشان خواهد داد.

پرخاشگری همان خشمی است که در رفتار ما ظاهر می شود و توسط افراد دیگر هم به راحتی قابل مشاهده است. پرخاشگری به دو صورت کلامی و یا به شکل توهین کردن، فریاد زدن، بدعنق بودن و یا حتی به شکل دمدمی مزاج بودن آشکار می شود.

نوع دیگر پرخاشگری، غیرکلامی است که با رفتارهایی مثل شکستن اشیای منزل یا اموال مدرسه یا به صورت صدمه زدن به خود، معلم، همکلاسی و یا قربانی کردن بی دفاعان مثل حیوانات ابراز می شود. حال که با مفهوم دقیق این واژه ها آشنا شدیم، شما والدین گرامی خوب فکر کنید و به این سؤال پاسخ بدید که فرزند شما خشمگین است یا در شرایط مختلف پرخاشگری می کند؟

امر رایج پرخاشگری در بین نوجوانان

والدین باید بدانند که پرخاشگری در نوجوانان امر رایجی است، نوجوانان در این برهه از زندگی خود دچار تغییرات جسمی، روانی، عاطفی و اجتماعی زیادی می شوند. نوجوانان بحران هویت را تجربه می کنند و به دنبال ارزیابی مجدد نقش ها و اهداف خود در خانواده و جامعه هستند و اگر این ارزیابی به نتیجه مطلوب نرسد، احساس سردرگمی و عدم رضایت در آنها ممکن است به پرخاشگری منجر شود.

عواملی همچون حوادث آسیب زا(تروما)، فشار همسالان و کاهش اعتماد به نفس هم ممکن است به افزایش اضطراب و ناراحتی در نوجوانان منجر شود و آنها این ناراحتی خود را با رفتارهای پرخاشگرانه نشان دهند. والدین باید از نوجوانان خود در این بازه سنی حمایت کافی کرده و به دنبال درک علت این رفتارها باشند. پرخاشگری نوجوانان ممکن است به شکل های مختلفی از جمله پرخاشگری کلامی، خشونت فیزیکی و رفتار ضداجتماعی بروز کند. رفتارهای پرخاشگرانه نوجوان می تواند شامل مواردی مانند جدا کردن خود از خانواده و بدرفتاری، داد زدن ، فحش دادن ، کلام توهین آمیز همچون طعنه و توهین ، خشونت فیزیکی ، قلدری و زورگویی در فضای مجازی ، دروغگویی و پنهان کردن مشکلات از خانواده ، آسیب رساندن به اموال خانواده و دیگران باشد.

با توجه به مطالبی که مطرح شد ما به عنوان درمانگر و شما به عنوان والدین باید ابتدا به دنبال دلیل یا دلایل ناراحتی و نارضایتی نوجوانان باشیم تا بتوانیم در مرحله اول پرخاشگری آنها را به حداقل برسانیم و در مرحله دوم این رفتار را اصلاح و حذف کنیم تا در آنها نهادینه نشود.

فهرستی از دلایل پرخاشگری بدین شرح است؛ فعال شدن هورمون ها از جمله هورمون های جنسی در سنین نوجوانی، وراثت و ژنتیک ، آزارهای فیزیکی و آزار جنسی، قرار گرفتن در معرض خشونت های خانگی و اجتماعی، تحت تأثیر رسانه قرار گرفتن مثل سرگرم شدن با بازی های کامپیوتری خشن، نوشیدن الکل و استعمال مواد مخدر، آسیب هایی که ممکن است در اثر ضربه به مغز وارد شود، سلب حق و مورد تجاوز حقوقی قرار گرفتن ، در معرض توهین ها و آزارهای کلامی قرار گرفتن، مورد تنبیه واقع گشتن و تجربه آسیب های فیزیکی، عدم توجه به سلیقه و علایق نوجوان، تحت فشار قرار دادن نوجوانان و وادار کردن آنها به انجام کارهایی که علاقه ای به آن ندارند، امر و نهی زیاد و برخورد نامناسب با نوجوان که باید به دقت به این موارد پرداخت و بررسی کرد که کدام دلیل در نوجوان باعث می شود تا رفتار پرخاشگرانه داشته باشد.

پیشگیری از بروز پرخاشگری در نوجوانان

موارد ذکر شده کلی هستند که می توانند در بروز پرخاشگری نوجوان مؤثر باشند؛ با این حال لازم است تا والدین با دلیل اینگونه از رفتارها آشنا شده و شناخت خودشان را از اینگونه مسائل افزایش دهند. شناخت فرزند نیز اهمیت دارد و والدین می توانند با شناخت بیشتر از فرزندشان و همچنین آگاهی نسبت به دلایل بروز پرخاشگری، پیشگیری مناسبی را در رابطه با این مسائل به انجام برسانند.

انتهای پیام