عوامل مؤثر در بهبود فرهنگ عمومی

علی حسینی، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم در گفتگو با ایکنا از قم، در پاسخ به اینکه اهمیت و تعریف فرهنگ عمومی و عوامل موثر در بهبود فرهنگ عمومی چیست؟ اظهار کرد: در جهان امروز، اهمیت شناخت و بررسی فرهنگ عمومی به عنوان مهم ترین مسئله مردم، مسئولان و صاحب نظران بیش از پیش احساس می شود.

وی ادامه داد:، اما در این میان ابتدا باید بررسی شود که اختلال فرهنگی چیست و در کدام یک از بخش های ما این قضیه قابل طرح و تصمیم گیری است. اینکه چه نهادی می تواند نسبت به مسائل فرهنگی تصمیم گیری کند و وضعیت ما در قبال تهاجم فرهنگی چگونه باید باشد و مولفه های فرهنگ عمومی در جامعه اسلامی ایران چیست.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم تصریح کرد: فرهنگ عمومی عبارت است از مجموعه منسجم و نظام یافته ای از اهداف، ارزش ها، عقاید، باورها، رسوم و هنجار های مردم متعلق به یک جامعه بزرگ، قوم یا ملت.

وی اضافه کرد: بنابراین فرهنگ عمومی، شامل تمامی فعالیت های مبتنی بر اندیشه و عادت است که در جهت برآوردن نیاز های بشری بسته به انواع جوامع از نظر تاریخی، سیاسی، اقتصادی، مذهبی، رفتار های عمومی مردم را شکل می دهد.

حسینی تصریح کرد: همه انسان هایی که از گذشته های دور تاکنون در اقصی نقاط دنیا زندگی کرده دارای فرهنگ بوده اند؛ پس فرهنگ یک پدیده عام است و هیچ گروه یا فردی در جامعه انسانی نمی توان یافت که فرهنگ نداشته باشد.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم ادامه داد: فرهنگ عمومی را می توان راهنمای اعمال انسان ها و معرف جهان بینی های آنها در زندگی دانست؛ فرهنگ تعیین کننده چگونگی تفکر و احساس اعضای جامعه است.

وی بیان کرد: در این بین فرهنگ عمومی به معنای فرهنگ غالب و گسترده ای است که در میان عموم جامعه رواج و رسوخ دارد و حوزه ای از عقاید، ارزش ها، جلوه های احساسی و هنجارهاست که اجبار اجتماعی غیر رسمی از آن حمایت می کند و فراتر از گروه ها و اقشار خاص در کلیت جامعه مورد قبول است.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم ابراز کرد: فارغ از این که شورای فرهنگ عمومی به عنوان یک نهاد رسمی در شاخه های مختلف فرهنگ عمومی چه کارنامه ای از خود به جاگذاشته است، بیش و پیش از هرچیز باید زمینه های تقویت فرهنگ عمومی از جمله فرصت های برابر آموزشی، توجه به سبک زندگی اسلامی ایرانی، انضباط اجتماعی، وجدان کاری، احترام به قانون، گسترش فرهنگ کتابخوانی، خودباوری ملی و اعتماد اجتماعی، پرهیز از مصرف گرایی و مسائلی از این دست را در جامعه فراهم کرد.

حسینی ادامه داد: این فرایند های اجتماعی گسترده تنها از دست یک یا چند نهاد بر نمی آید و نیازمند یک بسیج همگانی است. شاید بتوان شورای فرهنگ عمومی را تنها نهاد تسهیل گر برای پیشبرد امور فرهنگی جامعه دانست که ارتباطی عمیق و گسترده با بدنه جامعه دارد. در این میان نقش نهاد هایی همچون رسانه ها و مدارس (به ویژه در مقاطع پایین تر) بیش از پیش نمود دارد.

نقش محیط خانواده، فضاهای آموزشی  و امور خیریه در توسعه فرهنگی

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم تصریح کرد: در ارتقای فرهنگ عمومی جامعه، شاخص ها و عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بسیاری نقش دارند که بررسی همگی آنها تخصصی و زمان بر است، با این حال برخی موارد مانند آموزش، خانواده و رسانه آن قدر مهم هستند که نمی توان از آنها صرف نظر کرد.

وی افزود: برای آنکه جنبه های مختلف فرهنگ، رفتار شهروندی، قانون مداری و رفتار های فردی و اجتماعی را به افراد آموخت، هیچ کاری مانند آموزش مؤثر نیست. فرقی ندارد که جامعه هدف کودکان و نوجوانان باشند یا بزرگسالان، همۀ افراد به کمک روش های آموزشی می توانند به افرادی بهتر و مفیدتر برای خود و جامعه تبدیل شوند. در این مسیر مدارس و دانشگاه ها به دلیل حضور نسل های جوان بهترین مکان برای آموزش هستند.

حسینی ادامه داد: محیط خانواده نیز همچون فضا های آموزشی می تواند در رشد افراد مؤثر باشد. پدر و مادر بر فرزندان تأثیرگذارند و فرزندان نیز وقتی به سن جوانی می رسند می توانند راه ها و روش های زندگی را به افراد دیگر خانواده منتقل کنند. به همین دلیل خانواده محل مناسبی برای تلاش برای بهبود فرهنگ عمومی محسوب می شود.
رسانه

استاد دانشگاه گفت: تأثیرگذاری رسانه ها بر هیچکس پوشیده نیست. دهه هاست مردم سراسر جهان سبک زندگی، باورها، علاقه مندی ها و حتی نیاز های خود را با رسانه می شناسند و انتخاب می کنند و همین نشان می دهد که رسانه های عمومی چه اندازه می توانند در انتقال فرهنگ عمومی و بهبود آن مؤثر باشند.

وی اظهار کرد: انجام کار های خیر و همکاری با خیریه ها جزئی مهم در فرهنگ عمومی است، فعالیت های خیرخواهانه نه فقط حس نوع دوستی را در میان مردم افزایش می دهد، بلکه می تواند به عنوان مسئولیت اجتماعی شرکت‎ ها و نهاد در سرنوشت مردم مؤثر باشد.

حسینی اضافه کرد: به این منظور نهاد های مرتبط با فرهنگ عمومی، رسانه ها و نهاد های آموزشی می توانند در شکل گیری و افزایش نگاه خیرخواهانه میان مردم تأثیر بسزایی داشته باشند. خیریه ها مردم نهاد هستند، آنها نیازمندان واقعی را به خوبی می شناسند و می توانند کمک های مردمی را به بهترین و مطمئن ترین شکل به دست نیازمندان برسانند.

ارائه الگو به جامعه، سبب حاکمیت معیار های اسلامی در فرهنگ عمومی می شود

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم بیان کرد: مذهب به عنوان امری فراگیر، نقش بسیار مهمی در ارتقای فرهنگ عمومی دارد. متغیر هایی همچون مساجد، روحانیون، هیأت های مذهبی و جلسات قرآنی، به تنهایی می توانند فرهنگ عمومی را تحت الشعاع قرار دهند.

وی ادامه داد: در ایران اسلامی به دلیل حاکمیت ارزش های اسلام، رعایت عدالت اجتماعی و توجه به معنویات در پیشرفت و توسعه مادی جامعه و ترویج روحیه جمع گرایی و اعتقاد به اینکه دستیابی به حداکثر منافع شخصی از طریق حداکثر شدن منافع جمعی امکان پذیر است، از اولویت های اصلاح فرهنگ عمومی است.

حسینی اظهار کرد: ارائه الگو به جامعه در اندیشه و رفتار مردم، گام مؤثر دیگری در حاکمیت معیار های اسلامی در فرهنگ عمومی است. در حوزه قوانین، باید قوانین و مقرراتی در سطوح خرد و کلان وضع شوند که با اصول اسلامی و فطرت انسان ها هماهنگ باشد. از سوی دیگر پرورش ذهنیت جامعه و ارائه اطلاعات مناسب به مردم می تواند صفات اسلامی را در فرهنگ عمومی کشور احیا نماید.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم تصریح کرد: اعتقاد و عمل نمودن گروه های مرجع و پایه در جامعه به مصادیق فرهنگ اسلامی می تواند از جمله مهم ترین ابزار های شیوع فرهنگ صحیح اسلامی و الگو های رفتار اسلامی در فرهنگ عمومی جامعه باشد. در بخش قوانین تبادل فرهنگی با جوامع دیگر و دریافت جنبه های مثبت فرهنگ دیگران به تقویت و غنای فرهنگ عمومی کمک شایانی می کند.

وی اضافه کرد: تقویت فرهنگ عمومی در حوزه قوانین و ضوابط منحصر به امور اخلاقی و معنوی نیست و در ابعاد سخت افزاری هم با اهمیت است؛ به عنوان مثال معماری و همین طور ابزار حمل و نقل و یا محیط های عمومی که افراد با آن هر روز سر و کار دارند، باید بر اساس اصول اسلامی طراحی شوند؛ در حوزه اجرای قوانین نیز باید همه افراد از اصول سیاست های فرهنگی نظام و امور شرعی و ملی به عنوان ملاک های اساسی، توجه و عنایت کافی داشته باشند.

بازسازی فرهنگ عمومی نیازمند اجرای ارزش های اسلامی در میان مردم است

وی گفت: در پایان اساسی ترین نکته آن است که برای اجرای قوانین اسلامی در فرهنگ عمومی کشور و بازسازی و اصلاح فرهنگ عمومی، دولت باید بیش از آنکه خود را متولی فرهنگ مردم و هدایت فرهنگی آنان بداند، خود را متولی تهیه امکانات و زیرساخت ها، به ویژه ساخت ها و ابزار لازم برای تولید و ابداع و اجرای اصول و ارزش های اسلامی در فرهنگ عمومی و اشاعه آن در میان مردم بداند.

حسینی ادامه داد: در این میان ارتقای فرهنگ دانشجویان با ترویج و تعمیق ارزش های دینی، اخلاقی و انقلابی، بسط فضای اعتماد، امید، نشاط و پویایی، زمینه سازی و تفویت مشارکت دانشجویان در فعالیت های فرهنگی و اجتماعی، زمینه سازی و تقویت مشارکت استادان در فعالیتهای فرهنگی و دانشجویی، امکان پذیر می شود.

جهاددانشگاهی قم به دنبال آشنایی دانشجویان با فرهنگ صحیح است

این استاد دانشگاه ابراز کرد: رسالت ما در جهاددانشگاهی این است که زمان دانشجو را به گونه ای پر کنیم که دشمن نتواند برای دانشجو به نفع اهداف خودش برنامه ریزی کند؛ سازمان دانشجویان در جهاد دانشگاهی قم به گونه ای طراحی شده است که برای تمام دانشجویان استان امکان خدمت رسانی دارد. ما می خواهیم دانشجویان استان را با زیرساخت هایی که در اختیار داریم با فرهنگ صحیح آشناتر کنیم.

وی افزود: جهاد دانشگاهی آماده است تا با خودباوری و همت متعهدانه در موارد متعدد آموزشی، فرهنگی و پژوهشی با استفاده از ظرفیت های بالای علمی و توانمندی های جهادگران، خدمتگزار مردم استان قم باشد و باور داریم که در مسیر توسعه باید به هموطنان مان یاری برسانیم تا گام های موثرتری در قم برداشته شود.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی قم گفت: هر جامعه ای همواره نیازمند فرهنگ سازی و اصلاح دایمی در این حوزه است. از سویی با ورود هر کالا و خدمات جدید نیاز است تا فرهنگ بهره گیری مناسب و سازنده آن شناخته شود و در مسیر کمالی و ارزشی به کار گرفته شود و از سوی دیگر نیاز است که فرهنگ نامناسب حذف شود و یا اصلاحات و تغییراتی متناسب با شرایط و نیاز های بشری در آن رخ دهد.

وی بیان کرد: برای این که فرهنگ سازی مثبت انجام پذیرد و یا فرهنگ منفی از جامعه رخت بربندد و یا اصلاحاتی در فرهنگ موجود رخ دهد تا در مسیر فرهنگ سازنده و مثبت قرار گیرد، لازم است نسبت به ظرفیت ها، امکانات و فلسفه ایجادی هر چیز اطلاع رسانی دقیق و کامل انجام پذیرد تا فرهنگ مصرف و بهره برداری از آن در مسیر درست و کمالی باشد.

گفت وگو از مژگان فرهنگیان

انتهای پیام