مروری بر بزرگترین حوادث معادن زغال سنگ در ایران/ پیشنهادهای اجرایی برای ارتقای وضعیت ایمنی

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بخشی از گزارش سیاستی خود با عنوان «از تکرار فاجعه جلوگیری کنیم» به بزرگترین حوادث معادن زغال سنگ در ایران و نیز پیشنهادهای اجرایی برای ارتقای وضعیت ایمنی معادن پرداخته شده است.

نخستین حادثه ثبت شده در خصوص معادن زغال سنگ به 28 مرداد ماه 1372 و معدن زغال سنگ «باب نیزو» زرند با هشت نفر فوتی برمی گردد. اول تیر 76 تونل 9 معدن زغال سنگ «سنگرود» گیلان ریزش کرد که در این حادثه 21 نفر فوت شدند. 23 شهریور 1384 معدن زغال سنگ باب نیزو زرند دوباره دچار حادثه و 9 نفر جان خود را از دست دادند. چهار سال بعد و در 30 فروردین سال 88، این معدن دوباره ریزش کرد و 12 نفر فوت شدند. همچنین معدن زغال سنگ «هجدک» زرند در 16 آذر دچار حادثه شد و چهار نفر فوتی داشت.

معدن «یال شمالی» طبس با هشت نفر فوتی در آذر 1391، معدن «چشمه پودنه» کوهبنان با سه نفر فوتی در اسفند 1392، معدن «کیاسر» مرداد 1393 با 2 نفر فوتی، معدن «زمستان یورت» آزادشهر با 43 نفر فوتی در اردیبهشت 1396، معدن «طزره» دامغان با 6 فوتی در شهریور 1402 و معدن زغالسنگ معدنجو طبس با 52 فوتی در شهریور 1403، بزرگ ترین حوادث معادن زغال سنگ در کشور هستند.

در این گزارش به عوامل موثر بر افزایش حوادث کار اشاره و در ادامه پیشنهادات اجرایی برای جلوگیری و کاهش بروز این حوادث تلخ آن مطرح شده است.

تدوین استانداردهای اجباری برای تجهیزات و ماشین آلات معدنی، توسعه عملیات اکتشافی پیش از/در حین، استخراج معادن جهت شناخت عوارض زمین شناسی و میزان گازخیزی معدن، اختصاص بخشی از حقوق دولتی معادن (موضوع ماده 14 قانون معادن) برای ارتقای ایمنی معادن، مکانیزه کردن، آموزش ایمنی و تهیه امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مرتبط با ایمنی، تامین تجهیزات ایمنی معادن از طریق مرجع واحد همچون سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو)، عدم صدور مجوزهای جدید برای بهره برداری به شیوه سنتی و غیر ایمن، مشارکت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تایید صلاحیت مسئولان ایمنی شاغل در معادن (این مسئولیت در حال حاضر بر عهده سازمان نظام مهندسی معدن است) از جمله این عوامل است.

در ادامه پیشنهادات به ضرورت حمایت بیشتر ایمیدرو از طرح های تحقیقاتی و کاربردی در حوزه ایمنی در معادن به ویژه معادن زغال سنگ، افزایش تعرفه واردات زغال سنگ و اختصاص بخشی از ارز ترجیحی واردات زغال سنگ برای تأمین منابع مالی مکانیزه کردن معادن، حمایت از احداث نیروگاه های برق با سوخت زغال سنگ، افزایش نظارت مؤثر بر امر ایمنی معادن و مسئولان فنی در معادن توسط سازمان نظام مهندسی معدن کشور، تقویت ساختار حاکمیتی بازرسی کار کشور از طریق تشکیل سازمان یکپارچه و مستقل بازرسی کار ایمنی و بهداشت شغلی مبتنی بر ماده 9 قانون مقاوله نامه 155 و مقاوله نامه 81 بازرسی کار تحت نظارت وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی به دلیل فقدان هماهنگی موثر فیمابین دستگاه های دست اندرکار و وظیفه مدار از مرحله صدور پروانه تا بازرسی و نظارت، توسعه آموزش های ایمنی به استناد آیین نامه آموزش ایمنی کارفرمایان، کارگران، کارآموزان و آیین نامه ایمنی امور پیمانکاری مصوب شورای عالی حفاظت فنی، احراز صلاحیت و اهلیت پیمانکاران معدنی قبل از سپردن امور پیمانکاری در معادن توسط وزارت صنعت معدن و تجارت به استناد آیین نامه ایمنی امور پیمانکاری و سایر قوانین و مقررات مرتبط اشاره شده است.

همکاری در اجرای موضوع ماده 87 قانون کار توسط وزارت صمت از طریق سازمان نظام مهندسی معدن (تایید نقشه ها و طرح های ایمنی معدن قبل از صدور پروانه بهره برداری و در حین توسعه)، پیگیری الحاق به مقاوله نامه شماره 176 سازمان بین المللی کار با عنوان «ایمنی و بهداشت در معادن» ارسال شده به مجلس شورای اسلامی، حذف تعرفه واردات وسایل حفاظت فردی نظیر کپسول خود نجات و تجهیزات ایمنی و مکانیزاسیون معادن، پیاده سازی و استقرار سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی توسط کارفرما مبتنی بر ماده 93 قانون کار، انجام ارزیابی ریسک توسط کارفرمایان از طریق شرکتهای ذی صلاح (سازمان برنامه و بودجه سازمان نظام مهندسی معدن) طبق ماده 5 آیین نامه ایمنی در معادن مصوب سال 1391 شورای عالی حفاظت فنی، تهیه برنامه عملیاتی به منظور مدیریت و کنترل ریسک های شناسایی شده، تدوین و اجرای برنامه های آموزشی بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی ریسک، تدوین استانداردهای ملی مرتبط با تجهیزات ماشین آلات معدنی و وسایل حفاظت فردی مورد استفاده در معادن به ویژه معادن زغال سنگ و اجباری شدن غالب آنها (در این زمینه مکاتبات متعدد با سازمان استاندارد انجام پذیرفته است)، از دیگر بخش های پیشنهادات اجرایی برای کاهش و جلوگیری از بروز حوادث است.