فتنه گری؛ مذموم تر از قتل

«حق الناس» مهم ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی ترین آیه قرآن(سوره بقره آیه 282) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می فرمایند: «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.» 

اوج جلوه گاه توجه به حق الناس در مکتب اسلام و اهل بیت(ع) را می توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند، برداشت، چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می دانستند.  

همین رویداد مهم و درس آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا با آغاز ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق الناس» بپردازد و بخش هایی از کتاب «حق الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت الله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش شصت و نهم با عنوان «برخی از مصادیق حق الناس آبرویی؛ فتنه گری» را می خوانید.  

4. فتنه گری

فتنه گری یا به تعبیری نمامی و سخن چینی یکی از مصادیق مهم حق الناس آبرویی و از گناهان کبیره است. بزرگی این گناه و شدت تأثیر آن به اندازه ای است که قرآن کریم آن را شدیدتر و بزرگ تر از قتل دانسته است. خداوند در قرآن شریف می فرماید؛ «وَالْفِتْنَةُ أَشَدَّ مِنَ الْقَتْلِ»، «وَالْفِتْنَةُ اکبر مِنَ الْقَتْلِ». کسانی که با تهمت زدن، دروغ پردازی، سخن چینی و گناهانی از این قبیل مردم را به یکدیگر بدبین کرده، به رابطه بین مسلمان ها، برادری و الفت بین آنها ضربه می زنند، فتنه گرند و از قاتلان بدترند. این افراد روح مردم و روح برادری بین مؤمنین را می کشند و آبرو برای کسی باقی نمی گذارند؛ معلوم است که این طرز رفتار از کشتن جسم آدمیان خطرناک تر است.

قرآن شریف، در آیه دیگری می فرماید: «إِنَّ الَّذینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ». افراد فتنه گر و کسانی که بین مردم جدایی می اندازند، اگر توبه نکنند، در دنیا و آخرت در آتش عمل زشت خود خواهند سوخت. در روایتی از امیرالمؤمنین نقل شده است که می فرمایند: بهشت برای سه گروه تحریم شده است؛ سخن چین، قاتل و دائم الخمر. «تَحْرُمُ الْجَنَّةُ عَلَی ثَلاثَةِ النِّمَامِ وَالْقَتَالِ وَ مُؤْمِن الخَمرِ».

وای به حال افرادی که با سخن چینی، با تهمت و بالأخره با فتنه گری قصد ایجاد محبوبیت برای خود دارند، ولی گناه آنان آتش می شود و نابودشان می سازد. حتی اگر کسی با سعایت و سخن چینی، غیبت کسی را که از او غیبت شده به اطلاع او برساند، فتنه گری کرده و گناهش بزرگ است.

گاهی فتنه گری، نیاز به تهمت و سخن چینی ندارد، حتی وابسته به دروغ گفتن هم نیست. بلکه در برخی موارد با بیان یک حقیقت، فتنه برپا می شود. نظیر اینکه، انسان با نقل گفتار یا کرداری که واقعاً از افراد سرزده است، مردم را به یکدیگر بدبین کرده، سبب ایجاد دشمنی بین آنها شود. مثلاً اگر کسی ازدواج مجدد یک مرد را به اطلاع همسر او یا خانواده همسر او برساند، در حالی که دروغ نگفته، رابطه بین آنها را برهم زده و فتنه گری کرده است. همچنین اطلاع رسانی راجع به بی عفتی یک زن به شوهرش یا به دیگران فتنه گری است.

دروغ گفتن، بسیار مذموم است، اما بیان هر حرف راست و هر حقیقتی نیز واجب نیست؛ چنان که اگر فتنه شود، آن راست گویی گناه است و در اسلام به شدت از آن منع شده است. انسان عاقل و کسی که تمایل به فتنه و اختلاف ندارد، در این گونه موارد، خود را در معرض صحبت قرار نمی دهد یا سکوت اختیار کرده و در صورت سؤال نیز از پاسخ گویی فرار می کند. زندیقی از امام صادق(ع) پیرامون سحر و جادو سؤالاتی پرسید. ایشان در پاسخ به سؤال های او، انواع سحر و منشأ پیدایش آن را برای او تبیین کردند. بعد پرسید: آیا جادوگر، قادر است انسان را به وسیله سحر و جادو، به صورت سگ یا الاغ درآورد؟ امام(ع) فرمودند: جادوگر عاجز تر از آن است؛ چون اگر قادر به چنین کاری بود، پیری، آفت بیماری و فقر را از خود دفع می کرد.

سپس امام صادق(ع) فرمودند: از بزرگترین جادوها، سخن چینی است؛ که میان دو دوست صمیمی جدایی می افکند و باعث دشمنی میان دو فرد با صفا با یکدیگر می شود و باعث خونریزی و ویرانی خانه ها و پرده دری ها می گردد. در آخر نیز فرمودند: «التمامُ أَشَرِّ مَن وَطی الْأَرْضِ بقَدَم» یعنی پست ترین و شرورترین کسی که بر روی زمین گام برمی دارد، سخن چین است.

اعتنا به فتنه گری دیگران، نظیر گوش سپردن به سخن چینی مانند فتنه گری است. برای جلوگیری از این گناه، باید افراد فتنه جو و اشخاص نمام و سخن چین از کارشان منع شوند، بلکه لازم است شنونده، از کسی که مورد نمامی و سخن چینی واقع شده، دفاع کند و اگر نمی تواند، دفاع کند یا نمی تواند گوش نکند، باید توجه نکند و بر گفته نمام و سخن چین، ترتیب اثر ندهد. نقل است که شخصی نزد مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره)، مؤسس حوزه علمیه قم، سخن چینی از دیگران می کند.

ایشان به آن شخص می فرمایند: سخنان تو برای من قابل تصدیق نیست و، چون حرف های تو راجع به افراد غایب نزد من ثابت نشده، آنها مبرا هستند، این حکم اسلام است، اما تو که این سخنان را بر زبان راندی نزد من سخن چینی کردی، بنابراین فاسق هستی و سخن فاسق برای من دلیل و حجت نیست؛ و این نیز حکم اسلام است.

انتهای پیام