کشف لاشه 22 فُک در سواحل خزر/ علت مرگ در دست بررسی!

به گزارش ایرنا، فک خزری با نام علمی Caspian Seal که به آن سگ آبی هم می گویند تنها پستاندار دریای خزر است و به این دلیل که بزرگ ترین حیوان خزر نیز محسوب شده و در رأس هرم غذایی از گستره 436 هزار کیلومتر مربعی این دریای رازآلود قرار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

همین اهمیت بوده که برای نجات زیست مندان و فعالیت طبیعی چرخه حیات در خزر، «لنی هارت» یک بانوی خیر هلندی دست به کار شده و فعالیت هایش را از بندر ترکمن - سواحل آشوراده در سال (1386 شمسی) آغاز کرد و دو سال بعد نیز مرکز حفاظت از فک خزری با نگاه مثبت او و همچنین با حضور امیر صیاد شیرازی دامپزشک و مسئول پروژه نجات فک خزری در ایران شکل گرفت.

لنی هارت در همان سال نظر به فعالیت های شکار (شکار ااپز سوی ایران صورت نمی گیرد و بیشتر از سمت روسیه است که قوانین خاص شکار دارند)، آلودگی های نفتی و صنعتی در دریای خزر گفته بود که «اگر کشورهای همسایه خزر نتوانند به ساز و کار مناسب برای نجات فوک ها دست یابند همین جمعیت باقی مانده طی یک سال آینده کاملاً نابود می شوند».

او در زمانی این صحبت را داشت که جمعیت یک میلیونی فک خزری به حدود یک هزار قلاده رسید و حالا این تعداد گرچه کمتر از هفت هزار قلاده است، اما همین نیز امید و انگیزه ای برای ادامه طرح حفاظت از تنها پستاندار خزر است.

سال 1397 هجری شمسی قرار شده بود که مجوز شکار حدود 6 هزار قلاده فک خزری از سوی یکی از کشورهای حوزه خزر صادر و عملیاتی شود، تیم نجات فک خزری رایزنی هایی را انجام داد، اما گرچه این شکار کمتر شده بود، اما به هرحال زخم هایی را بر تعادل زیستی خزر وارد آورد.

حفاظت از فک خزری نیازمند همکاری بین المللی است

اینکه اهمیت فک خزری برای پهنه بزرگترین دریاچه خزر چیست را اساسا باید در این دانست که وقتی رأس هرم غذایی از بین می رود جمعیت سایر گروه ها به صورت فزاینده ای دستخوش آسیب می شود، یعنی ازدیاد یا کاهش و انقراض دیگر گونه ها را رقم می زند و چرخه معیوبی ایجاد می شود که نهایتاً به امنیت غذایی، امنیت زیست محیطی و امنیت اقتصادی انسان ها که بیشترین بهره مندی را از دریا دارند ضربه می زند.

اقدامات دکتر امیر صیاد شیرازی مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی و مدیر پروژه نجات فک خزری در رایزنی با کشورهای همسایه حائز اهمیت است، از بین کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، فدراسیون روسیه، قزاقستان، و ترکمنستان کمترین آسیب به جمعیت فوک خزری در ایران و قزاقستان بوده و تا حدود زیادی مقید به رعایت کنوانسیون تهران بوده اند و در ایران سالانه تعداد انگشت شماری از مرگ و میر فک ها در قسمت جنوبی خزر یعنی در تمام سواحل گیلان، گلستان و مازندران ناشی از گیر افتادن فوک ها در تور صیادان است.

وی گفت: کشورهای حاشیه خزر تنها با پایبندی به کنوانسیون تهران که آنها را به حفاظت از محیط زیست خزر در برابر همه منابع آلوده کننده و همچنین نگهداری، احیا و استفاده منطقی و پایدار از منابع بیولوژیک ملزم کرده است، می توانند در نجات فوک خزری نقش آفرین باشند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران هم اعلام کرده است که امسال تاکنون 13 لاشه مشاهده شده است.

عطاالله کاویان از برگزاری کارگاه های آموزشی برای صیادان در شهرهای ساحلی مازندران گفت و افزود: به طور ویژه در این ایام از سال برای گروه های هدف از جمله صیادان و جامعه محلی این کارگاه ها برگزار می شود.

وی درباره علت تلفات فک خزری اعلام کرد: تاکنون از بین لاشه های مشاهده شده، لاشه ای که زمان کمی از مرگ فک گذشته باشد را نداشتیم و به همین دلیل یافتن علت تلفات مشخص نشده است.

لاشه های مشاهده شده تاکنون قابلیت نمونه برداری نداشتند

رئیس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران نیز با اشاره به تشدید پایش های دریایی و ساحلی در این فصل از سال، اظهار کرد: اگر هدف، کمک کردن به یک موضوع محیط زیستی است باید تلفات فوک خزری علت یابی بشود نه اینکه به احتمالات اکتفا کنیم.

سید محسن کاظمی تبار، اعلام کرد: لاشه هایی که تاکنون مشاهده شده اند قابلیت نمونه برداری و ارسال به آزمایشگاه در گرگان را نداشتند و بیشتر آنها مدت زیادی را در عمق دریا بودند و زمان زیادی از تلف شدن نیز گذشته بود.

وی با اشاره به کنوانسیون تهران که ایران و چهار کشور حاشیه خزر عضو آن بوده و جمهوری اسلامی ایران نیز امین این کنوانسیون است، گفت: فعالیت های پتروشیمی و نفت، شکار بی رویه، و تکثیر گونه ای مهاجم دریایی ژله ای به نام «نمیوپسیس» که به آن گردوی دریایی هم گفته می شود، ازجمله علت تلفات فک خزری طی دوره های مختلف عنوان شده است.

رئیس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران بیان کرد: در سواحل جنوبی خزر یعنی سواحل ایرانی که سه استان شمالی را شامل می شود، اقدامات خوبی جهت حفاظت از فک خزری انجام شده و اکنون صیادان، مردم و پرسنل تأسیسات دریایی و ساحلی نسبت به این موضوع آشنایی دارند.

کاظمی تبار ادامه داد: امسال تا کنون چهار مورد گرفتار شدن فک خزری را در تورهای صیادی در بابلسر، نور و میانکاله داشتیم که به طور اصولی نجات پیدا کرده و رهاسازی شدند.

وی با بیان اینکه صیادان سواحلی جنوبی خزر خود را ملزم به حفاظت از فک خزری می دانند، گفت: لاشه ها توسط جریان آب به سواحل شمال ایران می رسد و این بدان معنا نیست که تلفات داخلی بوده است.

رئیس محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران یادآور شد: پاسخ به چرایی تلفات در صورتی اتفاق می افتد که به لاشه تازه ای دست پیدا کنیم و نمونه آن برای آزمایشگاه مرجع در گرگان ارسال شود و آن وقت است که می توانیم بگوییم منشأ اصلی تلفات داخلی یا خارجی بوده است.

کاظمی تبار درباره اقداماتی که تاکنون برای حفاظت از فک خزری صورت گرفته است؛ به سلسله کارگاه های آموزشی اشاره کرد که علاوه بر مازندران در دو استان شمالی گیلان و گلستان نیز برگزار می شود.

وی ادامه داد: پایش های دریایی و ساحلی، برگزاری کلاس های آموزشی برای گروه های مختلف از دانش آموز گرفته تا صیادان، سمن های محیط زیستی و گروه های داوطلب در خصوص اهمیت این پستاندار دریایی در حیات خزر، امداد و نجات، درمان و پژوهش، و ارائه بسته های آموزشی توسط ادارات کل محیط زیست و شیلات در سه استان شمالی انجام گرفته است و این آموزش ها در جهت ارتقای سواد محیط زیستی ادامه دارد.

نگاهی به تلفات مشاهده شده فک خزری در سواحل شمال

همانطور که عطاالله کاویان مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران اعلام کرده است؛ امسال تاکنون چهار مورد رهاسازی فک های خزری که در تورهای صیادی گرفتار آمده بودند؛ در حوزه تحت مدیریت این استان گزارش شده است.

وی اعلام کرد: تا امروز 13 لاشه فک خزری در سواحل مازندران مشاهده شده است که زمان زیادی از مرگ آنها گذشته بود.

همچنین عباس عاشوری رئیس اداره حفاظت از زیست بوم دریایی و پایش آلودگی های دریایی اداره کل محیط زیست استان گیلان اعلام کرده است: سه مورد تلفات در فصل بهار، چهار مورد در تابستان و 2 مورد نیز در مهرماه امسال مشاهده شد که قابلیت نمونه برداری نداشتند.

وی اظهار کرد: موردی از گرفتار شدن فک ها در تورهای صیادی و یا رهاسازی آنها را نیز از ابتدای سال تا کنون نداشتیم.

وحید خیرآبادی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست استان گلستان نیز اعلام کرده است که در سالجاری هیچ موردی از تلفات را در ساحل استان گلستان نداشتیم.

وی اظهار کرد: چهار قلاده فک خزری در تور صیادان پره در گمیشان گرفتار آمده بودند که با اقدام اصولی زنده گیری و پس از معاینه و تأیید سلامت، رهاسازی شدند.

با این حساب، از ابتدای فروردین تا اول آبان ماه امسال هشت مورد زنده گیری و تأیید سلامت و در نهایت رهاسازی فک خزری و همچنین 22 مورد تلفات در سواحل شمالی و جنوب خزر مشاهده شده است که البته در مقایسه با تلفات بالایی که دیگر کشورهای حوزه خزر تا حدودی از بیان شفاف آن به دلایلی خودداری می کنند، ناچیز است.

مازندران بیشترین در ازای نوار ساحلی جنوبی خزر را به طول 487 کیلومتر به خود اختصاص داده است.