دخل و خرج دولت در سال 1404

بودجه کل کشور در لایحه بودجه سال 1404 به ارزش 11،897 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است. بودجه کل کشور شامل «بودجه عمومی دولت» و «بودجه شرکت های دولتی، بانک ها و مؤسسه های انتفاعی وابسته به دولت» است. پیش بینی لایحه بودجه سال آینده از بودجه عمومی دولت که در واقع همان بودجه وزارتخانه ها و مؤسسه های دولتی است 6،408 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین میزان بودجه شرکت های دولتی، بانک ها و مؤسسه های انتفاعی وابسته به دولت نیز 5،489 هزار میلیارد تومان برآوردشده است.

بودجه عمومی دولت در بخش منابع از «منابع عمومی دولت» و «درآمدهای اختصاصی وزارتخانه ها و مؤسسه های دولتی» تشکیل می شود. پیش بینی این دو قلم در لایحه بودجه سال 1404 به ترتیب 5،988 هزار میلیارد تومان و 420 هزار میلیارد تومان است. منابع عمومی دولت شامل سه بخش اصلی است: «درآمدها»، «واگذاری دارایی های سرمایه ای» و «واگذاری دارایی های مالی». در لایحه بودجه سال 1404 هر سه بخش در مقایسه با سال 1403 رشد داشته اند.

فروش نفت در سال 1404

رشد منابع حاصل از واگذاری دارایی های سرمایه ای در لایحه بودجه سال 1404 در مقایسه با سال 1403، 41 درصد بوده و از 1،656 هزار میلیارد تومان به 2،332 هزار میلیارد تومان رسیده است.

فروش نفت که به طور معمول بیشترین توجه را در بودجه های سالانه به خود جلب می کند، جزئی از منابع حاصل از واگذاری دارایی های سرمایه ایی است و ذیل «منابع حاصل از نفت، گاز و فرآورده های نفتی» قرار می گیرد. در لایحه بودجه سال 1404 پیش بینی شده است منابع حاصل از نفت، گاز و فرآورده های نفتی با رشد 32 درصدی نسبت به سال 1403 به 2،107 هزار میلیارد تومان برسد. پیش بینی دولت از حجم تولید نفت خام در سال آینده 3750 بشکه در روز بوده و قیمت هر بشکه نفت صادراتی، 57.5 یورو برآورد شده است.

جزء دیگر واگذاری دارایی های سرمایه ای را منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول، غیرمنقول و سایر اموال تشکیل می دهد که در پیش بینی دولت برای سال آینده، افت داشته است. بر این اساس، منابع حاصل از این جزء برای سال 1404 نزدیک به 25 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که نسبت به پارسال یعنی 62 هزار میلیارد تومان، افت 60 درصدی را نشان می دهد.

یکی دیگر از اجزای این بخش یعنی تسویه بدهی از طریق واگذاری اموال که در سال گذشته در بودجه غایب بوده برای سال آینده معادل 200 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. دولت این مبلغ را بابت تسویه بدهی خود به سازمان تأمین اجتماعی و سایر طلبکاران، در نظر گرفته است.

وضعیت انتشار اوراق در سال آینده

رشد منابع حاصل از واگذاری دارایی های مالی در لایحه بودجه سال 1404 نسبت به امسال، 333 درصد بوده و از 319 هزار میلیارد تومان به 1،380 هزار میلیارد تومان رسیده است.

انتشار اوراق دولتی که به طور معمول در زمان تصویب بودجه مورد توجه قرار می گیرد، جزئی از منابع حاصل از واگذاری دارایی های مالی است و ذیل «فروش، تحویل و واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی» است. در لایحه بودجه سال 1404 پیش بینی شده منابع حاصل فروش، تحویل و واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی با رشد 175 درصدی نسبت به سال 1403 به 700 هزار میلیارد تومان برسد. 200 هزار میلیارد تومان از این رقم، مربوط به اجرای ماده 10 قانون برنامه هفتم پیشرفت است. ماده 10 قانون برنامه هفتم پیشرفت یا قانون برنامه هفتم، مربوط به سیاست های پولی است و اقداماتی را برای اصلاح چهارچوب و اعمال سیاست گذاری پولی در بر می گیرد.

جزء دیگر واگذاری دارایی های مالی را «منابع حاصل از واگذاری شرکت های دولتی» تشکیل می دهد که در پیش بینی دولت برای سال آینده، 125 درصد رشد داشته است. بر این اساس، منابع حاصل از این جزء برای سال 1404 در حدود 135 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که نسبت به سال گذشته یعنی 60 هزار میلیارد تومان، رشد 125 درصدی را نشان می دهد.

«استقراض از منابع صندوق توسعه ملی» دیگر جزء منابع حاصل از واگذاری دارایی های مالی است که در سال 1403 غایب بوده و برآورد دولت از آن برای سال آینده 541 هزار میلیارد تومان است.

مالیات ستانی در سال 1404

درآمدهای مالیاتی دولت در کنار دیگر انواع درآمدها مانند «خالص حقوق ورودی گمرکی»، «سود سهام شرکت های دولتی»، «مالکیت دولت در بخش ارتباطات»، «بهره مالکانه و حقوق دولتی معادن»، «درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات» و «سایر درآمدها» در بخش درآمد قرار می گیرد و به طور معمول مهم ترین جزء درآمدهای دولت است. بر اساس لایحه بودجه سال 1404، پیش بینی می شود مجموع درآمدهای دولت نسبت به امسال با رشد 42 درصدی به 2،276 هزار میلیارد تومان در سال 1404 برسد.

در لایحه بودجه سال 1404 پیش بینی شده درآمدهای مالیاتی دولت با رشد 39 درصدی نسبت به امسال به 1،700 هزار میلیارد تومان برسد.

خودروهای سواری با ارزش روز تا 5 میلیارد تومان در سال آینده معاف از مالیات هستند. خودروهایی که ارزش روز آنها بیش از این باشد، نسبت به مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات سالانه خودرو با نرخ یک درصد خواهند بود. زمین های فاقد اعیان یعنی زمین هایی که در آنها ساخت وساز انجام نشده باشد و همچنین خانه هایی که ارزش آنها تا 50 میلیارد تومان باشد از مالیات معاف هستند و مبالغ مازاد بر آن، مشمول مالیات با نرخ 2 در هزار است. نرخ مالیات بر ارزش افزوده نیز 10 درصد در نظر گرفته شده است.

درآمد معاف از مالیات مشاغل و همچنین درآمد مستغلات اشخاص فاقد درآمد، سالانه 200 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. مجموع درآمد اشخاص حقیقی نیز تا سالانه 288 میلیون تومان معاف از مالیات است. همچنین سقف معافیت مالیاتی حقوق ماهیانه 24 میلیون تومان در نظر گرفته شده است..

خالص حقوق ورودی گمرکی دیگر جزء با اهمیت درآمدهای دولت است که برای سال 1404 با رشد 85 درصدی نسبت به سال جاری 264 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. در لایحه بودجه سال 1404 ارزش کل واردات به کشور 61.2 میلیارد یورو پیش بینی شده است. همچنین حقوق گمرکی گوشی های تلفن همراه وارداتی بر اساس ارزش آنها تعیین شده است و از گوشی های بالای 600 دلار دریافت می شود که نرخ آن بسته به نوع واردات، متفاوت و از 15 درصد در رویه تجاری و 30 درصد در سایر رویه ها متغیر است.

مخارج دولت در سال 1404

می دانیم که بودجه، پیش بینی دخل وخرج یا منابع و مصارف است. تا به اینجا، سمت دخل یا منابع را بررسی کردیم و در ادامه، سمت مخارج یا مصارف را مرور می کنیم. مصارف عمومی دولت سه بخش دارد: «هزینه ها»، «تملک دارایی های سرمایه ای» و «تملک دارایی های مالی».
بیشترین مخارج دولت مربوط به تملک دارایی های سرمایه های یا همان هزینه های عمرانی با برآورد نزدیک به 1،197 هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه سال 1404 است. در جزء هزینه ها که با عنوان هزینه های جاری شناخته می شود و بخشی از آن مربوط به حقوق و دستمزدهاست برآورد 4،081 هزار میلیارد تومانی برای سال 1404 انجام شده است. حداقل حقوق ماهانه حقوق بگیران شاغل 12 میلون تومان و افزایش حقوق برای سال آینده 20 درصد پیشنهاد شده است.

حداقل حکم حقوق بازنشستگان و وظیفه بگیران مشمول صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و سایر صندوق های وابسته به دستگاه های اجرایی متناسب با سنوات خدمت، ماهانه 10 میلیون و 800 هزار تومان و میزان افزایش حقوق آنها 20 درصد پیشنهاد شده است.

برآورد می شود دولت در سال آینده 710 هزار میلیارد تومان را صرف تملک دارایی های مالی کند. بازپرداخت اصل اوراق سررسید شده و تأدیه دیون دولت در این جزء قرار دارد. بر اساس لایحه بودجه سال 1404، دولت در سال آینده 270 هزار میلیارد تومان بابت بازپرداخت اصل اوراق مالی اسلامی سررسید شده و 400 هزار میلیارد تومان بابت دیون خود به مؤسسه های اعتباری، سازمان تأمین اجتماعی و پیمانکاران و نیز تولیدکنندگان برق پرداخت کند.