تحول راهبرد نظامی ارتش اسرائیل در ورود زمینی به لبنان

خبرگزاری تسنیم، با گذشت 16 روز از آغاز عملیات زمینی ارتش رژیم صهیونیستی در لبنان، برای اولین بار بخشی از درگیری ها در داخل خاک لبنان جریان دارد. تا پیش از این، اسرائیل یا به دنبال «شناسایی با رزم» یا به دنبال «گرفتن سرپل»، قصد ورود به نقاطی از خاک لبنان را داشت که با ایستادگی نیروهای مقاومت، نتوانسته بود جنگ را در داخل خاک لبنان دنبال کند و هر بار خودخواسته به عقب برگشته یا به عقب رانده شده بود.

ارتش رژیم صهیونیستی تا چند روز پیش با 4 لشکر خود در شمال می جنگید: لشکر 98، لشکر 91، لشکر 36 و 146. از چند روز پیش لشکر 210 هم از سوی جولان، به این سازمان رزم افزوده شده است. این پنج لشکر در طول مرز با لبنان مستقر هستند و در طول این 16 روز، تلاش هایی از 6 نقطه برای ورود به خاک لبنان صورت داده اند.

عمدۀ تلاش ها در مرحلۀ اول بر محور العُدیسة-کفرکلا (در ناحیۀ شرقی جبهه) متمرکز بود. بعد از گذشت چند روز، بخشی از تلاش ها به جبهۀ میانی و محور یارون-مارون الرأس منتقل شد. اسرائیلی ها در ناحیۀ رأس ناقورة-اللبّونة (در غرب جبهه و در کنار ساحل) هم تلاش هایی صورت دادند و درگیری با نیروهای یونیفل در همین ناحیه رخ داد. در هر کدام از این محورها، چندین تلاش برای پیشروی از سوی اسرائیل صورت گرفت که همگی با آتش تهیۀ بسیار سنگین توپخانه ای و حملات چند ده بارۀ هوایی به این محورها همراه می شد.

سه محور اصلی تلاش اسرائیل برای پیش روی در لبنان

تاکتیک تازۀ ارتش اسرائیل در عملیات زمینی

اما از چند روز پیش، ارتش رژیم صهیونیستی تاکتیک جدیدی در پیش گرفته و همین تاکتیک توانسته تا حدی در مقطع کنونی موفقیت آمیز باشد. (دربارۀ برآورد از موفقیت آمیز بودن یا نبودن این تاکتیک از حیث راهبردی، در انتها نکاتی ذکر خواهم کرد.) تا پیش از این اسرائیل تلاش داشت آبادی های مرزی را تصرف کرده و در خود این آبادی ها مستقر شود و ضمن از بین بردن زیرساخت های حزب الله در آنجا، آن محل را سرپل پیشروی بعدی قرار دهد. اما تاکتیک تازه عبارت است از رها کردن آبادی های مرزی و تلاش برای دور زدن آنها و رسیدن به ارتفاعاتی که در پشت این آبادی ها قرار دارد.

به این ترتیب، اسرائیل می تواند هم خطوط امدادی این آبادی های مرزی را قطع کند و هم با اشراف آتش، کار را برای مدافعین این آبادی ها سخت تر کند. ضمنا، پیشروی در خاک لبنان، از حیث روانی نیز برای نیروهای مدافع آسیب زا خواهد بود و از سوی دیگر برای اسرائیلی ها روحیۀ بالاتری فراهم خواهد کرد.

در عرصۀ جنگ رسانه ای نیز مطرح شدن «نام های تازه» به عنوان نقاط پیشروی اسرائیل و انتشار چند عکس از نیروهای ارتش اسرائیل در این شهرهای جدید، نوعی آرامش روانی برای جبهۀ داخلی اسرائیل فراهم خواهد آورد و در سطح جهانی نیز تصویر «اسرائیلِ در حال پیشروی و پیروزی» را مخابره خواهد کرد (طبیعی است که مخاطب عمومی این خبرها، فراغت و علاقه و امکان بررسی تک تک خبرها و مکان یابی این نام ها را نخواهد داشت و در نخواهد یافت این پیشروی مثلا 50 کیلومتر است یا 500 متر.) در حال حاضر، این تاکتیک جدید در دو نقطه در خاک لبنان در حال اجراست.

قوزح، اولین محل استفاده از تاکتیک تازه

منطقۀ نخست، قوزح است. این آبادی در شمال غربی عیتا الشعب و شمال شرقی رامیا واقع شده است. اسرائیل گرچه در پیشروی در داخل رامیا در حدود 1000 متر کامیابی هایی داشت و حتی تا ساختمان شهرداری آن نیز رسید (هرچند خبرهای بعدی حاکی از بازگشت نیروهای اسرائیل به پشت نقطۀ مرزی بود)، اما در عیتا الشعب، در همین حد نیز موفقیت نداشت. نیروهای اسرائیلی با عبور از مرز، همزمان با حملات سنگین هوایی و توپخانه ای، در «اطراف» عیتا الشعب به دنبال یافتن حفره ای در خطوط نیروهای مدافع بودند تا خود را به داخل این شهر مهم مرزی برسانند. تا این لحظه، در این زمینه توفیقی برای آنها به دست نیامده است.

از همین روی، اسرائیلی ها با دور زدن عیتا الشعب و رامیا، سعی می کنند خود را به قوزح برسانند. قوزح حدود 730 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و تسلط اسرائیلی ها روی آن، عیتا الشعب، بیت لیف، رامیا و آبادی مسیحی نشین رَمیش (که در جنگ جاری، موضعی ضداسرائیلی اتخاذ کرده) را زیر اشراف و آتش نیروهای مهاجم خواهد برد. همچنین امکان محاصرۀ عیتا الشعب (از سمت شمال) را نیز برای نیروهای ارتش رژیم صهیونیستی فراهم خواهد آورد.

نمایی از جایگاه مثلث عیتا الشعب-قوزح-رامیا در مرز با فلسطین

درگیری ها در قوزح همچنان ادامه دارد و خبرهایی که از تلفات ارتش اسرائیل در این ناحیه مخابره می شود، بیش از چیزی است که بسیاری انتظار آن را داشتند. آنچه در پیشروی های اسرائیل چه در اطراف شهرها چه در تلاش برای گرفتن ارتفاعاتی مانند قوزح تا اینجا روشن شده، نه تنها سخت تر بودن کار پیشروی از چیزی است که اسرائیلی ها انتظارش را داشتند، بلکه حتی نیروهای حامی مقاومت نیز گمان نمی بردند پیش روی های چند صد متری تا دو سه کیلومتری ارتش اسرائیل در خاک لبنان با این کندی و این تعداد از کشته ها و زخمی ها همراه باشد. البته در هر حال نباید از یاد برد که قوزح، با تمامی سختی هایی که اسرائیل برای «رسیدن» به آن متحمل می شود، فقط کمتر از سه کیلومتر با مرز فاصله دارد.

فاصلۀ قوزح تا مرزهای لبنان و فلسطین اشغالی

تلاش برای رسیدن به لیتانی از راه رب الثلاثین

دیگر نقطه ای که تاکتیک پیش گفته در آن به کار گرفته شده و نقطۀ مهم تری نیز به نظر می رسد، در جبهۀ شرقی قرار دارد. از روز دوشنبه 23 مهر، اسرائیلی ها موفق شدند با دور زدن آبادی العدیسه، به ارتفاعات اطراف آبادی رب الثلاثین برسند. تا لحظۀ نگارش این سطور، مواضع ارتش رژیم صهیونیستی هنوز در رب الثلاثین تثبیت نشده (هرچند احتمال تثبیتش در روزهای آتی، بالاست) و درگیری ها سه روز مستمر است که ادامه دارد.

رب الثلاثین تقریبا ارتفاع 700 متری از سطح دریا دارد و فاصلۀ آن با نقطۀ صفر مرزی حدود 1000 متر است. در سمت چپ این آبادی هم دشت السلّوقی واقع شده است. با تمرکز روی رب الثلاثین می توان بر شهرهایی از قبیل مرکبا، القنطرة و طیبة و العدیسه تا حدی اشراف داشت. طبیعتا بخشی از تلاش رژیم صهیونیستی برای تسلط بر این نقطه، به همین ارتفاع آن مربوط است.

نمایی از جایگاه رب الثلاثین در مرز لبنان و فلسطین

اما تلاش برای تسلط بر رب الثلاثین، احتمالا دلیل دیگری نیز دارد. یکی از اهداف تاریخی اسرائیل در یورش هایش به لبنان (در سال های 1978، 1982، 1993 ،1996 و جنگ 33 روزۀ سال 2006) همواره عقب راندن نیروهای مقاومت (پیشتر نیروهای مقاومت فلسطینیِ حاضر در لبنان و بعدها، حزب الله) تا رودخانۀ لیتانی (یعنی تقریبا فاصلۀ 40 کیلومتری از بخش غربی و مرکزی مرز) بوده است.

نمایی از بخش پایین دست رودخانۀ لیتانی

اما این رودخانه در همه جا، با مرز فاصلۀ 40 کیلومتری ندارد. اگر از بخش شرقی مرز لبنان با فلسطین را در نظر بگیریم، فاصلۀ رودخانۀ لیتانی تا مرز تنها حدود 3 کیلومتر خواهد بود.

فاصلۀ رود لیتانی تا ناحیۀ شرقی مرز لبنان و فلسطین

با این حساب، اگر نیروهای اسرائیلی بتوانند در این محور پیشروی کنند، با پیمودن کمتر از 5 کیلومتر به ساحل لیتانی خواهند رسید و ضمن قطع ارتباط (یا سخت کردن ارتباط) بقاع با جنوب (که احتمالا از دید آنها، بخشی از خط امداد مقاومت را تشکیل می دهد)، یک پیروزی تاکتیکی-رسانه ای را نیز به دست آورده اند. گمان می رود که در آن صورت آنها این خبر را با گستردگی اعلام کنند که نیروهای اسرائیلی در ساحل لیتانی قرار دارند و حزب الله نتوانسته از پیشروی اسرائیلی ها جلوگیری کند.

پیش بینی مسیر پیشروی آتی اسرائیل

اگر چنین هدفی را برای ارتش رژیم صهیونیستی محتمل بدانیم، می توانیم مسیر تلاش های اسرائیل برای پیشروی های آتی را نیز پیش بینی کنیم. احتمالا اسرائیل بعد از تسلط بر رب الثلاثین (که البته با توجه به امکانات اسرائیل، ناشدنی نیست اما برایش آسان و بی هزینه نخواهد بود) از آنجا به سمت شهر طیبة حرکت خواهد کرد. می توان با مرور آنچه در این دو هفته از نیروهای مقاومت دیده شده، پیش بینی کرد که درگیری در طیبة حتی از درگیری در نقاطی مانند کفرکلا و العدیسه نیز شدیدتر خواهد بود. در این صورت، بعید نیست که نیروهای اسرائیلی تلاش کنند تا از حد فاصل کفرکلا و طیبة خود را به دیر میماس (یعنی نقطۀ پیچش رودخانه لیتانی به غرب) برسانند. هرچند در این صورت، امکان از دو سو به آنها فراهم خواهد آمد و احتمالا روزهای بسیاری سختی را تجربه خواهند کرد.

مسیر احتمالی پیش روی های آتی اسرائیل به سمت ساحل لیتانی

البته نمی توان از نظر دور داشت که شاید این پیش روی های احتمالی با تلاش برای پیشروی از ناحیۀ مرز جولان و لبنان نیز همراه شود تا با افزوده شدن جبهۀ جدیدی، توان نیروهای مدافع در مرز کاهش یابد. (این، می تواند ناشی از برداشت اشتباه اسرائیلی ها از تقسیمات نیروهای مدافع حزب الله در نقاط مرزی باشد. تقسیمات واحدهای حزب الله به گونه ای نیست که یک واحد، مسئول دفاع از دو نقطه باشد که یورش به آن دو نقطه، توان آن را تضعیف کند.)

یورش از سمت جولان؟

به هر روی، در دو – سه روز اخیر لشکر 210 ارتش اسرائیل که لشکر مختص جولان محسوب می شود، به لشکرهای درگیر در عملیات لبنان افزوده شده است. این لشکر بیشتر کارکردی دفاعی دارد اما یک واحد رزم کوهستانی که در این لشکر قرار دارد می تواند در نبردهای جاری در ارتفاعات سخت لبنان، کمک کار نیروهای مهاجم باشد. خبرهایی که از برداشته شدن میادین مین در مرز جولان و لبنان به گوش می رسد و بمباران شدید دو شهرک شبعا و کفرشوبا، احتمال آغاز یورش زمینی از این نقطه طی روزهای جاری را در ذهن تقویت می کند.

شهرهای شبعا و کفرشوبا در مرز با جولان اشغالی

پیشروی های اسرائیل تا چه حد اهمیت دارد؟

نمی توان به صورت کلی، تمامی پیشروی های ارتش رژیم صهیونیستی را بی اهمیت دانست. به هر روی، پیشروی های آهسته و کوچک، در صورت استمرار، در کنار یکدیگر می تواند پیشروی های بزرگی را تشکیل دهد. اما باید سوی دیگر واقعیت را نیز دید. حزب الله یک گروه شبه نظامی است و از امکانات دولتی برخوردار نیست. حزب الله نه هواپیما در اختیار دارد و نه حتی بالگرد. مسلح کردن زمین و تشکیل خطوط دفاعی (با خاکریز، کانال و ...) که توسط ارتش ها در خطوط نبرد صورت می گیرد، اساسا برای حزب الله به شکل کلاسیک میسر نیست. در مقابل، ارتش اسرائیل قوی ترین نیروی هوایی در غرب آسیا را در اختیار دارد و نیروی زمینی اش نیز از حیث امکانات و فناوری جزو نیروهای قوی دنیا دسته بندی می شود.

با این حساب، انتظار می رفت که اسرائیل بسیار سریع تر از اینها در لبنان پیشروی کند و دست کم، همانطور که در جنگ 33 روزه ظرف تقریبا 10 روز با گذشتن از تمام این مناطق به نزدیکی نبطیه (وادی الحجیر) رسید، این بار با سرعت بیشتری این کار را انجام دهد. اما، نوع واکنش دفاعی حزب الله، باعث تغییر تحلیل بسیاری از ناظران بین المللی شده است.

گمان می رفت بعد از ضربات پیاپی اطلاعاتی-عملیاتی به قلب حزب الله، و سپس حملات بی سابقۀ هوایی به آنچه مخازن سلاح و مهمات حزب تصور می شد، این گروه به کلی زنجیرۀ فرماندهی و کنترل خود را از دست داده باشد. اما در همان روز نخست آغاز حملۀ زمینی در محور العدیسه مشخص شد این تصور به کلی اشتباه بوده است. حزب الله که در جنگ 33 روزه تنها با چند هزار نیرو موفق شده بود اسرائیل را ناکام بگذارد، در حال حاضر دستکم صد هزار نیروی رزم دیده (رزم دیده در لبنان، در سوریه و در عراق) در اختیار دارد. شبکۀ تونل ها و زنجیرۀ انبارهای مهمات حزب نیز در تمامی 18 سال گذشته در حال توسعه بوده اند. حزب الله هم نیرو، هم فرماندهی، و هم تجهیزات لازم برای یک جنگ چریکی طولانی مدت را در اختیار دارد. جالب است که با وجود چند ترور موفق اسرائیل، فرماندهان واحدهای حزب الله آسیب اساسی ندیده اند و حتی بسیاری از آنها از نسل اول حزب (و با تجربۀ بسیار طولانی) محسوب می شوند.

اگر اسرائیل ده ها کیلومتر پیشروی کرد چه؟

اما نکتۀ مهم تر از همۀ اینها چیز دیگری است. حزب الله گرچه اسرائیل را در مرز «تقریبا» زمین گیر (یا دست کم حرکت آن را بسیار کندتر از تمامی پیش بینی ها) کرده است، اما اساسا این حزب قرار نبوده مانند یک ارتش کلاسیک «خط نگهداری» کند و اجازۀ عبور دشمن را ندهد. کارکرد رزم چریکی در حمله به دشمن و گرفتن بالاترین تلفات از او به صورت مستمر است. یعنی اگر ارتش اسرائیل 30 کیلومتر هم در خاک لبنان پیشروی کند و چند ده روستا و شهر و شهرک در جنوب لیتانی را تک تک تصرف کند نیز هیچ نمرۀ منفی ای در کارنامۀ حزب الله ثبت نمی شود، چون کارکرد تعریف شده اش ذاتا امر دیگری است (درست مثل آنکه پیش روی دشمن در خاک یک کشور، برای نیروی دریایی آن کشور نمرۀ منفی نخواهد بود چون کارکرد دیگری برای آن تعریف شده است.)

با توجه به این نکته روشن می شود هر یک روز مقاومت حزب الله در خط مقدم و جلوگیری از پیشروی دشمن، در واقع کاری «فرا برنامه» و یک موفقیت اساسی است و حتی در صورت عدم آن، تازه رزم اصلی حزب الله (گرفتن تلفات و وارد آوردن خسارت به تجهیزات دشمن در خاک لبنان) شروع خواهد شد. و اتفاقا این، همان چیزی است که حزب الله سال های طولانی خود را برای آن تجهیز و آماده کرده است.

چرا نتانیاهو سراغ ترور سران حزب الله رفت؟ راننده را بکش! طوفان الاقصی و شکست سیاست خاورمیانه ای آمریکا

اگر این را به استمرار (و افزایش شیب) آتش موشکی و پهپادی حزب الله اضافه کنیم که بدون توقف، تا عمق تقریبا 60 کیلومتری شمال فلسطین را درگیر کرده و در صورت استمرار یک یا دو ماهه می تواند برای جبهۀ داخلی اسرائیل بسیار آسیب زا باشد و حتی جابه جایی بخش از ساکنین شمال را در پی بیاورد، آنگاه اذعان خواهیم کرد حزب الله تا اینجا کاملا موفق بوده و پیشروی های بالفعل اسرائیل، دستکم فعلا اثر راهبردی برای پیروزی این رژیم نداشته؛ به ویژه آنکه هدف اصلی این رژیم از آغاز یورش به لبنان بازگرداندن آوارگان به شمال فلسطین بود که با وضعیت فعلی، این آواره ها حتی یک قدم نیز به منازل و شهرک های غصبی خود نزدیک نشده اند.

نویسنده:  وحید خضاب، تاریخ پژوه و کارشناس گروه های مقاومت

انتهای پیام/