«مختومقلی» گواه پیوند دراز ایران و ترکمنستان

به گزارش ایرنا، برگزاری گردهمایی برای پاسداشت بزرگواران و سرافرازان علمی و ادبی مانند مختومقلی فراغی که در میان ترکمن های ایران و ساکنان ترکمنستان، دوست داشتنی است، موجب گسترش پیوند فرهنگی و حتی سیاسی و اقتصادی 2 کشور خواهد شد.

مختومقلی گواه پیوند دراز ایران و ترکمنستان

دکتر پزشکیان در بخشی از سخنرانی خود در همایش ارتباط متقابل زمان ها و تمدن ها - مبنای صلح و توسعه در ترکمنستان، مختومقلی فراغی را پرچمدار اعتلای فرهنگ زبان ترکمن معرفی و یا این شاعر نامور را گواه پیوند فرهنگی دراز دو ملت ایران و ترکمنستان قلمداد کرد.

رئیس جمهور با تاکید بر این که تبادل اندیشه و تعاملات فرهنگی میان گروه های انسانی خارج از اراده دولت ها شکل گرفته و مرز و حصار نمی شناسد، بیان کرد: در این میان نقش اسطوره های شعر و ادب ما همچون فردوسی و رودکی و سعدی و خیام و بسیاری دیگر از ستاره های آسمان علم و هنر در معرفی فرهنگ ناب غنای تمدن مشرق زمین بر کسی پوشیده نیست.

پزشکیان تصریح کرد: ادیب فرزانه و شاعر بزرگمان مختوم قلی فراقی نیز مصداق بارزی از این سیر تمدنی و پرچمدار اعتلای فرهنگ و زبان ترکمن است، کسی که در طول حیات پر ثمره خویش تاثیر شایسته و مهمی را در رشد مفاهیم ارزشمند انسانی بر جای گذاشته و جاذبه هنر و اشعار زیبایش گلستان ادبیات ما را معطر ساخته است.

وی ادامه داد: بسیاری از دلایل ماندگاری آداب سنن و گویش های زبانی ما مدیون تلاش وافر بزرگانی بوده است که از جان مایه گذاشته اند، اگر زبان فارسی شاعران بزرگی چون فردوسی را برای احیای خود دیده است زبان و ادب ترکمن نیز مدیون تلاش شاعران و ادیبان بزرگی همچون که نقش بی بدیلی برای حفظ ادبیات ترکمن از خود بر جای گذاشته است.

رئیس جمهور همچنین پیش از عزیمت به عشق آباد پایتخت ترکمنستان هم گفته بود که مختومقلی فراغی شاعر ایرانی ترکمن است که در ایجاد و توسعه فرهنگ ترکمن ها نقش بسیاری پررنگی داشته است، محل تولد این شاعر بلندآوازه در استان گلستان ماست و این نشان می دهد که ارتباط فرهنگی و سابقه بسیاری بین ما و ترکمنستان وجود دارد.

مختومقلی فراغی کیست؟

مختومقلی فراغی از مفاخر، شاعران و عارفان نامدار کشور ایران و قوم ترکمن است که 291 سال پیش در روستای حاجی قوشان از توابع بخش مرکزی گنبدکاووس دیده به جهان گشود و از کودکی به علم و دانش علاقه وافری داشت و خواندن، نوشتن، فراگیری علوم عقلی و نقلی را در محضر پدرش «دولت محمد آزادی» که وی از شاعران و عالمان قوم ترکمن بود، آموخت و سپس در مکتب نیاز صالح که از پیران و عارفان زمان بود به کسب فضایل عرفانی و معنوی پرداخت تا آنجایی که از چشمه های جوشان علوم و معرفت بهره کافی یافت و جوانه شعر و ادب در بوستان خاطرش سر بر کشید.

مختومقلی سپس برای ادامه تحصیل عازم سیر و سفر به بخارا، افغانستان، هندوستان، کابل، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان، شیروان، خیوه و تبریز شد و سرانجام با توشه ای از علم و دانایی به منطقه اترک به میان ایل و تبار خود بازگشت.

از سروده های مختومقلی حدود 10 هزار بیت به دست ما رسیده که نمونه کاملی از لهجه خالص ترکمنی است و در واقع کاری که مختومقلی در زبان ترکمنی انجام داد به اعتقاد اهل فن، شباهت به کار دانته در زبان ایتالیایی و فردوسی در زبان فارسی دارد.

دیوان شعر این شاعر که 57 سال زندگی کرد و به فردوسی ترکمن ها مشهور است در بین دیگر اقوام ایران زمین و ملل دیگر جهان نیز بلند آوازه بود تاکنون به چند زبان دنیا از جمله انگلیسی، روسی و فارسی ترجمه و چاپ شده است.

ویژگی های مختومقلی فراغی

مختومقلی فراغی شاعری که اندیشه اش از سرچشمه های زلال اسلام و قرآن الهام گرفته و به مسائل اجتماعی و سیاسی اهمیت و توجه ویژه ای داشته و به مسائل زمان خود حساس بوده و مسئولانه قدم می گذاشته و به اهل بیت عترت و طهارت (ع) ارادت داشته است.

برخورداری از ویژگی هایی چون ایمان و اعتقاد قلبی به اسلام و شریعت، حب و ارادت به امامان معصوم (ع)، مردمی بودن، عدالت خواهی، ظلم ستیزی، آزادی و شجاعت و دعوت به وحدت و اتحاد در مقابله با دشمنان و استفاده از این ویژگی ها و مضامین در اشعارش سبب شده تا اشعار این شاعر و عارف شهیر ترکمن نزد همه اقوام ایران زمین و سایر مردم جهان دارای محبوبیت زیادی باشد.

بسیاری از کارشناسان و اهالی فرهنگ و ادب فارسی معتقدند که مختومقلی فراغی در اشعارش مضامین اخلاقی و حماسی فراوانی را گوشزد کرده و به این دلیل فردوسی زبان ترکمن است زیرا شعر او در مقام شباهت بسیار شبیه شاهنامه خلق شده توسط فردوسی است.

به گفته امان قلیچ شادمهر از استادان ادبیات ترکمن، چاشنی عشق و درد در اشعار مختومقلی به عطار، در نصایح و پند به شیخ اجل سعدی، در عرفان ملایم و معتدل به مولوی و در روانی و تیزی به حافظ مانند است اگرچه به یقین نمی توان این شاعر را به یک شاعری تشبیه و تمثیل زد.

برگزاری مراسم نکوداشت مختومقلی فراغی که از سه دهه پیش هر ساله در اواخر اردیبهشت ماه در زادگاهش گنبدکاووس و دیگر شهرهای ترکمن نشین گلستان و در سال های اخیر به واسطه آشنایی دیگر اقوام ساکن در این استان با اشعار این شاعر و عارف نامی که به زبان فارسی ترجمه شده، در بیشتر شهرستان های گلستان و برخی نقاط ایران از جمله تهران و همچنین بواسطه ترجمه دیوان اشعار وی به زبان های انگلیسی و روسی در برخی کشورها، فرصت خوبی برای آشنایی بیشتر با اندیشه های عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی این شاعر فراهم کرده است.

حضور مقامات و چهره های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور و استان گلستان و مقامات برخی کشورهای همسایه مانند ترکمنستان و قزاقستان در مراسم نکوداشت مختومقلی فراغی و قرائت اشعار این شاعر نشان از جایگاه ویژه وی در نزد مردمان این سرزمین و سایر کشورها دارد.

تجلیل از جایگاه عرفانی، اخلاقی، مردمی، اجتماعی و سیاسی مختومقلی فراغی از سوی مقامات سیاسی و فرهنگی که هرساله در مراسم نکوداشت این شاعر و عارف شهیر ایرانی ترکمن در محل آرامگاه وی در روستای «آق توقای» شهرستان مرزی مراوه تپه استان گلستان برگزار می شود، از دیگر دلایل جایگاه والای این شاعر در نزد مردم است.

برگزاری نشست های فرامرزی با زمینه های گوناگون در کشورمان بویژه استان گلستان با محوریت بزرگواران علمی و ادبی مشابه آنچه که در ترکمنستان برگزار شد، علاوه بر تحقق توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی، به معرفی هرچه بیشتر گنجینه های علم و ادب این سرزمین و اعتلای قرابت های فرهنگی کشورهای همسایه نیز کمک زیادی خواهد کرد.

تهیه مستند مختومقلی توسط دفتر رئیس جمهور

فرماندار شهرستان مراوه تپه هم از تهیه فیلمی از آرامگاه مختومقلی فراغی شاعر شهیر و عارف نامی ایرانی ترکمن توسط گروه مستندساز دفتر رئیس جمهوری برای تبیین نقش و جایگاه این شخصیت ادبی و عرفانی در بین قشرهای گوناگون ترکمن ها و نیز معرفی هرچه بیشتر آن به مردمان ایران زمین خبر داد و بیان کرد: تصویربرداری یک روزه این فیلم روز گذشته انجام شد.

محمد باشقره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا و با اشاره به سفر چند روز پیش دکتر پزشکیان برای شرکت در مراسم سیصدمین زاد روز ولادت مختومقلی فراغی در کشور ترکمنستان، افزود: این سفر باعث گسترش هرچه بیشتر پیوندهای فرهنگی و اقتصادی 2 کشور را خواهد شد.

وی بابیان اینکه آرامگاه مختومقلی فراغی در مراوه تپه گلستان می تواند پلی برای تحکیم روابط جمهوری اسلامی ایران و کشور ترکمنستان باشد، اضافه کرد: این شاعر نامی و بلندآوزاه ایرانی ترکمن به دلیل ارادت به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) سبب همدلی بیشتر بین مذاهب اسلامی و محبوبیت در نزد آنها شده است.

باشقره ادامه داد: اشعار مختومقلی دارای مضامین «عرفانی، اجتماعی، حماسی، وطن دوستی و ظلم ستیزی» است و به همین سبب با گذشت 300 سال از ولادت ایشان، روز به روز بر محبوبیت این شاعر و عارف نامی ایرانی ترکمن افزوده می شود.

فرماندار مراوه تپه تصریح کرد: درحال حاضر آرامگاه مختومقلی محل مراجعه علاقمندان به اندیشه وی بوده و از نقاط مختلف گلستان و برخی استان های کشور برای زیارت مزار این شاعر به روستای «آق تقای» مراوه تپه می آیند.

به گفته وی، مختومقلی فراغی و آرامگاه وی همچنین می تواند به تقویت روابط کشورمان با کشورهای همسایه کمک زیادی کند.

باشقره افزود: گروه مستندساز دفتر رئیس جمهور به تهیه کنندگی «حبیب الله رضایی» و تصویر برداری «علیرضا جلال الدین» باهدف تولید محتوا پیرامون سفر رئیس جمهور به کشور ترکمنستان و حول محور مختومقلی فراغی روز گذشته در محل آرامگاه مختومقلی فراغی حضور یافتند.

وی اضافه کرد: این گروه در خصوص دیدگاه های عرفانی، اجتماعی، سیاسی مختومقلی فراغی با اقشار مختلف مردم مراوه تپه بویژه فعالان فرهنگی، شاعران و نویسندگان این شهرستان به گفت و گو و ضبط برنامه پرداخت.

باشقره ادامه داد: این مستند قرار است 30 دقیقه باشد که بخش ابتدایی آن از آرمگاه مختومقلی در مراوه تپه و نقطه نظرات مردم خواهد بود.

استان گلستان حدود 2 میلیون نفر جمعیت متشکل از اقوام و مذاهب اسلامی دارد.