روحی که در کالبد قم دمیده شد

شب وفات حضرت معصومه(س) است. حرم مطهر ایشان در قم، حال و هوای خاصی دارد. حرم با نورهای ملایم و شمع های روشن، فضایی آرام و معنوی به خود گرفته است. صدای زمزمه های دعا و مناجات زائران در فضای حرم پیچیده و دل ها را به سوی آسمان می برد.

کتاب زیارتنامه سبز حضرت را از درون کتابخانه برمی دارم، گوشه ای دنج انتخاب می کنم، رو به سوی ضریح مبارک بانوی کریمه می نشینم و زمزمه می کنم: «السَّلامُ عَلَیٰ آدَمَ صِفْوَةِ اللهِ، السَّلامُ عَلَیٰ نُوحٍ نَبیِّ اللهِ، السَّلامُ عَلَی إِبْراهِیمَ خَلِیلِ اللهِ، السَّلامُ عَلَیٰ مُوسَیٰ کَلِیمِ اللهِ، السَّلامُ عَلَیٰ عِیسیٰ رُوحِ اللهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللهِ...» بخش نخست زیارتنامه که نشان دهنده احترام و ارادت به پیامبران و امامان(ع) است، بر جایگاه والای آنان در دین اسلام تأکید دارد.

هر کلمه از زیارت نامه، گویی پلی است به سوی نور و رحمت الهی. عبارات بعدی، سلام به اهل بیت(ع) است؛ خود را در محضر یکایکشان احساس می کنم، دست ادب بر سینه می گذارم و می خوانم: «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبی طالِبٍ وَصِیَّ رَسُولِ اللهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا فاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکُما یَا سِبْطَیْ نَبیِّ الرَّحْمَة وَسَیِّدَیْ شَباب أَهْلِ الْجَّنَة.»

فضای حرم از عطر گل های تازه و بوی عود مملو شده و صدای دلنشین مداحی ها و نوحه خوانی ها، فضای حزن انگیزی ایجاد کرده است. از عمق جان به پیشگاه حضرت سلام می دهم: «السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بنْتَ رَسُولِ اللهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بنْتَ فاطِمَةَ وَخَدیجَهَ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بنْتَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بنْتَ الْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بنْتَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.»

زائران از نقاط گوناگون کشور و حتی جهان به حرم حضرت معصومه(س) آمده اند تا در کنار هم به سوگواری بپردازند. هر گوشه ای از حرم، پر از زائرانی است که با چشمانی اشکبار و دل هایی پر از عشق و ارادت به یاد بانوی کرامت، حضرت معصومه(س) دعا می کنند و از او شفاعت می طلبند. من هم زمزمه می کنم: «یَا فاطِمَة اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّة.»

خادمان حرم با لباس های سیاه و چهره هایی مملو از حزن و اندوه، به زائران خدمت و با لبخندی مهربان، آن ها را به سوی آرامش و سکوت دعوت می کنند. امشب، حرم حضرت معصومه(س) به مکانی برای تفکر و تأمل تبدیل شده است.

به یاد این سخن از امام رضا(ع) می افتم که می فرماید: «إن للجنّة ثمانیة ابواب و لأهل قم واحد منها فطوبی لهم ثم طوبی لهم ثم طوبی لهم؛ بهشت هشت در دارد که اهل قم یکی از آن درهای هشت گانه را در اختیار دارند؛ خوشا به حال آن ها، خوشا به حال آن ها، خوشا به حال آن ها.»

در سمت راست شبستان امام خمینی(ره) و نزدیکی وضوخانه، مردی میانسال را می بینم که تسبیحی در دست دارد و ذکر می گوید. با او وارد صحبت می شوم و از شخصیت و فضائل حضرت معصومه(س) می پرسم. آقای رمضانی که دبیری بازنشسته است، توضیح می دهد: حضرت معصومه(س) از کودکی تحت تربیت پدر بزرگوارش، امام موسی کاظم(ع) و برادرش، امام رضا(ع) قرار گرفت. ایشان به دلیل علم، تقوا و فضایل اخلاقی شان به مثابه یکی از بانوان برجسته اهل بیت(ع) شناخته می شود. القاب و کنیه های متعدد ایشان همچون «معصومه»، «کریمه اهل بیت» و «طاهره» نشان دهنده مقام والایشان در میان شیعیان است.

آقای رمضانی درباره هجرت حضرت معصومه(س) به ایران و تأثیرات آن بیان می کند: یکی از مهم ترین وقایع زندگی حضرت معصومه(س)، هجرت ایشان به ایران است. پس از دعوت امام رضا(ع) به خراسان از سوی مأمون عباسی، حضرت معصومه(س) نیز به قصد دیدار برادرشان به سوی ایران حرکت کرد. این سفر هرچند به دلیل بیماری ایشان در قم به پایان رسید، اما تأثیرات عمیقی بر تاریخ و فرهنگ تشیع در ایران داشت. حضور ایشان در قم، این شهر را به یکی از مراکز مهم علمی و مذهبی تشیع تبدیل کرد.

بانویی در کنار دخترش به دیوار شبستان تکیه زده است. کنارش می نشینم. او خود را خانم سعادتی معرفی می کند که از تهران به حرم مطهر مشرف شده است. این بانو راجع به نقش حضرت معصومه(س) در ترویج تشیع می گوید: قم قبل از تشریف فرمایی حضرت معصومه(س)، پایگاه تجمع شیعیان در مرکز ایران بود. قطعاً چنین پایگاه نوپایی نیاز به تأیید امامان و امامزادگان داشت و حضور حضرت معصومه(س) در قم، روحی بود که در کالبد شیعیان دمیده و سبب هجرت های فراوان محدثین، علما و شیعیان به قم شد که هر کدام رونق خاصی به گسترش و تقویت تشیع در این سرزمین بخشیده اند.

با حجت الاسلام مرادی، یک روحانی جوان به گفت وگو می پردازم. او به نقلی درباره مدت اقامت حضرت معصومه(س) در شهر قم که حدود 17 روز بوده است، اشاره می کند و توضیح می دهد: احکام فقهی که در قم مطرح می شود و اینکه قم مرکز فقهی تشیع شد، به برکت ورود حضرت معصومه(س) به این شهر مقدس است.

همان طور که از شبستان وارد صحن می شوم، به نظرم می آید که یکی از وجوه عبارت «طوبی لهم» که امام رئوف در کلام خود به کار برد، می تواند همین نکته باشد که قم پس از ورود خواهر بزرگوارشان، بستر و کانون مناسبی برای شبکه سازی در زمینه تشیع شده است و انسان هایی بزرگ در دامان خود می پرورد که این اجتماع ایمانی می تواند عاملی برای سعادت ساکنان این منطقه باشد.

وقتی می خواهم از درب صحن خارج شوم، بار دیگر برمی گردم و به گنبد و بارگاه غرق نور حضرت معصومه(س) نگاه می کنم، به نشانه ارادت دست بر سینه می گذارم و از آستان مطهر خارج می شوم.

زهراسادات محمدی

انتهای پیام