پشت فرمان فاجعه

به گزارش ایسنا، گزارش پیش رو از نورنیوز درخصوص مقصران و عاملان تلفات ناشی از تصادفات جاده ای است که در ادامه می خوانید: سخنان اخیر دو مقام ارشد انتظامی کشور درباره ی تلفات و خسارات ناشی از تصادفات رانندگی در ایران، بار دیگر توجهات عمومی را به این وضعیت فاجعه بار جلب کرد.

سردار احمدرضا رادان با حضور در یک برنامه تلویزیونی، از شرایط ناایمن برخی خودروهای ساخت داخل به تندی گلایه کرد و دلیل 50 تا 60 درصد تصادفات فوتی را وضعیت ناایمن خودروهای داخلی دانست. او با گلایه از وضعیت بد ایمنی خودروهای داخلی، به خودروسازان پیشنهاد داد خودشان و خانواده هایشان از پایین ترین مدل خودرویی که تولید کرده اند به مدت زیادی استفاده کنند تا مشخص شود ضریب اعتماد آنها به وسیله ای که تولید کرده اند، چقدر است!

سردار سید تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا هم از آخرین آمار تصادفات رانندگی در تابستان 1403 گزارش داد و کاهش 19 درصدی آمار جان باختگان حوادث رانندگی در تابستان امسال را اعلام کرد و گفت اگرچه آمار فوتی ها کاهش داشته، متاسفانه شمار تصادفات جرحی افزایش 56 درصدی پیدا کرده است. این آمارها نشان می دهد که روند خسارت بار تصادفات رانندگی در ایران هنوز اصلاح و ترمیم نشده و همچنان یکی از اصلی ترین چالش های اجتماعی کشور است.

یک بار با دقت به این عددها نگاهی بیاندازید: 20 هزار و 45 کشته، 391 هزار و 65 مصدوم. شاید تصور کنید این عدد مربوط به تلفات وخسارات حادثه ای مثل زلزله باشد اما اینها آماری تکان دهنده از مرگ ها و مصدومیت های دلخراش تصادفات رانندگی در سال 1402 است؛ اعداد و ارقامی که نشان می دهد تعداد تلفات جاده ای کشور در سال با تلفات یک جنگ تمام عیار برابری می کند.

کورس مرگ در جاده ها

بر اساس جدیدترین گزارش سازمان جهانی بهداشت سالانه حدود یک میلیون و 300 هزار نفر در سراسر جهان بر اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست می دهند. مقایسه آماری سوانح رانندگی ایران با کشورهای جهان نشان می دهد ایران رتبه دوم سوانح رانندگی در خاورمیانه و رتبه هشتم مرگ ناشی از سوانح رانندگی در دنیا را به خود اختصاص داده است. بر اساس گزارشی که معاون سابق درمان وزارت بهداشت اعلام کرد در سال 2030 میلادی حوادث رانندگی پنجمین علت مرگ و میر در دنیا خواهد بود، اما همین امروز در ایران سوانح رانندگی، سومین علت مرگ در کشور است.

گزارش پزشکی قانونی حاکی از این است که از ابتدای فروردین تا پایان شهریور ماه سال 1402، تعداد 10 هزار و 720 نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند.  این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن (1401)، که آمار تلفات 9 هزار و 904 نفر بود، 2/8  درصد افزایش یاف.  در این مدت 7 هزار و 338 نفر در تصادفات برون شهری، 2 هزار و 588 نفر در حوادث رانندگی درون شهری و 654 نفر نیز در مسیرهای روستایی جان خود را از دست داده اند. به این ترتیب هر ساعت در جاده ها 2 نفر جان خود را از دست داده اند.

تلفات ناشی از تصادفات جاده ای برای سومین سال پیاپی روند صعودی پیدا کرد و در سال 1402 به بالای 20 هزار نفر رسید. نکته مهم در آمار پلیس این است که ۲۲ درصد کشته ها جوانمرگی و با سن بین ۲۰ تا ۳۰ سال هستند. 22.9 درصد فوتی ها راننده، 22.7 درصد موتورسوار، 24 درصد سرنشین و 19.6 درصد هم عابران پیاده بودند. همچنین 26 درصد از کل تصادفات به واژگونی منجر شده و 60 درصد از تصادفات هم در حریم 30 کیلومتری شهرها رخ داده است. فارس، کرمان و خراسان رضوی بیشترین فراوانی تصادفات را داشتند و خراسان رضوی، تهران و چهارمحال و بختیاری نیز بیشترین افزایش تصادفات را داشتند.

در سال 1401 نیز  19 هزار و 490 نفر در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند. تلفات حوادث رانندگی در سال 1400 اما برابر با 16 هزار و 778 نفر بود که براین اساس، نرخ این تلفات در سال 1401 رشد 2/16  درصدی را نشان می دهد. بر اساس آمارهای پزشکی قانونی ایران میزان مرگ ومیر ناشی از تصادفات رانندگی در ایران، از سال 1384 تا 1395 روند کاهشی داشته، اما از آن سال به بعد دوباره روند افزایشی پیدا کرده است. پرتلفات ترین حوادث رانندگی کشور در سال 1384 رقم خورد.

در آن سال 27 هزار و 755 نفر در حوادث رانندگی جان باختند. آماری که زنگ هشدار را در دهه 1380 به صدا درآورد و دولت را مجبور کرد برای کاهش این تعداد مرگ برنامه های مختلفی را اجرا کند. اجباری کردن کمربند ایمنی، کاهش حد مجاز سرعت خودروها، افزایش نظارت و کنترل پلیس و اجرای برخی برنامه های آموزشی و تبلیغاتی مانند «سیاساکتی» از جمله این برنامه ها بود.

انجام این اقدامات باعث شد تا تعداد کشته ها بعد از یک دهه به زیر 20 هزار نفر کاهش پیدا کند اما از سال 95 به بعد دوباره روند افزایشی پیدا کرد. به طور کلی بر اساس آمارها از سال 1382 تا 1402 در مجموع حدود 450 هزار نفر بر اثر حوادث رانندگی در کشور جان خود را از دست داده اند؛ عددی که نزدیک به دوبرابر کل شهدای هشت سال جنگ تحمیلی (213 هزار و 255 نفر) است.

7 درصد بودجه کشور خرج تصادفات

بر اساس آماری که پلیس راهور اعلام کرده روزانه به طور میانگین 50 نفر درحوادث رانندگی کشور جان خودر ا از دست می دهند. در دو دهه گذشته نزدیک به 450 هزار نفر در ایران جان خود را بر اثر این حوادث از دست داده و بیش از 6 میلیون نفر نیز مصدوم شده اند. این ارقام هراسناک، عمق یک فاجعه انسانی را نشان می دهد. آمارهای موجود نشان می دهد که تصادفات رانندگی هر سال حدود 7 درصد تولید ناخالص ملی را می بلعد و هر سال 9 تا 11 درصد از بودجه کل کشور یعنی 35 هزار میلیارد تومان به عنوان خسارت شخص ثالث پرداخت می شود. همچنین سالانه 7 هزار میلیارد تومان خرج درمان مجروحان تصادفات می شود که باید به آن 7 درصد خسارت معادل تولید ناخالص داخلی اضافه شود. این البته فقط رقم خسارت های مادی قابل محاسبه در تصادفات رانندگی است.

  سهم جاده، خودرو، و انسان در حوادث رانندگی

مطابق قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب 1396، سالانه باید 10 درصد از تلفات ناشی از حوادث رانندگی کاسته شود. اما بررسی آمار کشته شدگان حوادث رانندگی نشان می دهد حتی به نزدیکی قانون کاهش 10 درصدی تلفات ناشی از حوادث رانندگی هم نرسیده ایم. بررسی علت حوادث رانندگی منجر به مرگ نشان می دهد 80 درصد تصادفات به دلیل چهار عامل سرعت و سبقت غیرمجاز، خستگی، خواب آلودگی و عدم توجه به جلو در رانندگی است. با اینکه چند سالی است پلیس راهور خودروهای غیر استاندارد را عامل اصلی افزایش کشته های حوادث رانندگی می داند اما بررسی های آماری نشان می دهد هنوز هم عامل انسانی و رانندگی خطرناک بیشترین درصد وقوع تصادفات رانندگی در کشور است. صدور 131 میلیون برگه جریمه برای خودروهای متخلف در سال 1401 موید این واقعیت است.  وقوع تصادفات زنجیره ای در آزادراه های کشور حکایت از عدم توجه به جلو و عدم رعایت فاصله استاندارد با خودروی جلویی دارد.

چیزی که بسیاری از کارشناسان راهنمایی و رانندگی بعد از بررسی صحنه تصادف آن را اعلام کرده اند. علاوه بر آن سهم جاده های ناایمن و نقاط حادثه خیز در وقوع تصادفات مرگبار زیاد است. پلیس راهور چندی پیش اعلام کرد که سهم خطای انسانی در تصادفات جاده ای 29 درصد، سهم راه 20 درصد و سهم خودرو به ویژه خودروهای ایرانی 51 درصد است. اما اگر مجموع تصادفات مرگبار جاده ای و شهری را در نظر بگیریم 49 درصد تصادفات منجر به فوت ناشی از عدم توجه به جلو و 10 درصد به علت تغییر ناگهانی مسیر است.

این یعنی رفتارهای شهروندی در عرصه رانندگی، پرخطر است. بسیاری از تصادفات مرگبار جاده ای در 30 کیلومتری شهرها اتفاق می افتد؛ دقیقا همان جایی که برخی از راننده های پرخطر به تصور اینکه به مقصد رسیده اند پدال گاز را فشار داده و با سرعتی بیشتر از حد مجاز حرکت می کنند. 80 درصد تردد خودروها درون شهرهاست اما 30 درصد تصافات درون شهرها و 70 درصد بیرون شهرهاست. آمار 11 ساله پلیس نشان می دهد که بیشترین میزان تصادفات (حدود 63 درصد) در 30 کیلومتری اول خارج از شهرها رخ می دهند و 51 درصد این تصادفات منجر به فوت می شود.

با اینهمه نباید از سایر عوامل حوادث رانندگی غافل بود. بررسی آمار تصادفات و کشته های حوادث جاده ای نشان می دهد جاده های پر خطر، عوامل انسانی و خودروهای ناایمن سهم عمده ای در این حوادث دارند. طبق اعلام مسئولان پلیس راهور، کیفیت پایین خودروها و ناایمن بودن آن ها عامل 51 درصد کشته های تصادفات است.

رئیس پلیس راهورسال گذشته با اشاره به سهم 80 درصدی خودروهای داخلی در آمار تصادفات سال گفته بود : «وقتی در شرکت های خودروساز داخلی شاهد ارتقای کیفیت و ایمنی محصولات نیستیم، متقابلا آمار بالای تصادفات را نیز باید بپذیریم. راه امن و خودروی ایمن، هم پیش از حادثه و هم پس از حادثه، می توانند حافظ جان انسان ها باشند و خسارت های ناشی از حوادث رانندگی را به حداقل برسانند. درباره خودرو، استحکام بدنه، ستون های محکم، کمربند ایمنی مناسب، کیسه هوا و مواردی از این دست، خسارت های جانی و مالی را حتی در صورت وقوع حادثه رانندگی کاهش می دهد که متاسفانه خودروهای داخل، هیچ کدام از این موارد را ندارند.» در بین خودروهای داخلی، پراید، ساینا و پژو بیشترین فراوانی را در تصادفات دارند.

در خصوص جاده های پرخطر و ناایمن کشور نیز آمار قابل تامل است . تقریبا در 20 درصد از تصادفات رانندگی عامل جاده های پرخطر اثرگذار است.  طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی  در سال 1401 در هر 11.2 کیلومتر در جاده های ایران یک حادثه منجر به مرگ اتفاق می افتد. این در حالی است که در سال 1397 در هر 14.2 کیلومتر یک حادثه مرگبار رانندگی اتفاق می افتاد. در سال های اخیر تغییرات و پیشرفت های زیادی در جاده های کشور انجام گرفته است اما با وجود اصلاح حدود هزار نقطه حادثه خیز در این سال ها، هنوز 3392 نقطه حادثه خیز در کشور وجود دارد.  بر اساس اعلام پلیس راه کشور از این تعداد هزار و 585 نقطه پرتصادف و هزار و 800 نقطه نیز دارای تصادف هستند.

مرگ و میری برابر با اتحادیه اروپا

مقایسه آماری سوانح رانندگی ایران با کشورهای جهان نشان می دهد ایران رتبه دوم سوانح رانندگی در خاورمیانه و رتبه هشتم مرگ ناشی از سوانح رانندگی در دنیا را به خود اختصاص داده است. تعداد مرگ ومیر ناشی از تصادفات در ایران با کل مرگ ومیر تصادفات رانندگی در اتحادیه اروپا با 27 کشور و جمعیت 450 میلیون نفری برابری می کند. گزارش های برخی نهادهای رسمی حکایت از آن دارند که در سال 2030 میلادی، حوادث رانندگی پنجمین علت مرگ و میر در دنیا خواهد بود، اما در ایران، همین امروز سوانح رانندگی، سومین علت مرگ شهروندان است.

سه کشور ایران، آلمان و ترکیه در برخی نقاط با یکدیگر اشتراکاتی دارند؛ از جمله جمعیت نزدیک به هم (نزدیک بر 85 میلیون نفر)، اما با این حال آمارها نشان می دهد در سال های اخیر، آلمان و ترکیه در کاهش تلفات براساس تصادفات موفق تر عمل کرده اند. آمارها نشان می دهد ایران و آلمان با جمعیت مشابه و با وجود اینکه آلمان از سردمداران حوزه تولید خودرو در جهان به حساب می آید و همچنین دارا بودن بیش از 50 میلیون وسیله نقلیه ثبت شده، نسبت به کشورمان با تصادفات جاده ای و به تبع آن تلفات کمتری روبه رو است.

براساس این آمارها در سال 2022 تعداد کشته شدگان تصادفات رانندگی ثبت شده توسط پزشکی قانونی کشورمان رقم 19.5 هزار مورد را رد کرد اما آلمان در همان سال، تنها 2562 نفر تلفات ثبت کرده است. ترکیه نیز با جمعیت مشابه و شرایط فرهنگی نزدیک به ایران و دارا بودن 28 میلیون وسلیه نقلیه ثبتی نسبت به ایران با تلفات حاصل از تصادف کمتری روبه روست. مرگ ومیر حاصل از تصادفات در ترکیه در سال 2022 نیز نزدیک به 5362 می رسد که در مقایسه با سال 2021 کاهش تقریبا 100 نفری داشته است.

انتهای پیام