هشدار یک روانشناس به والدین کمال گرا

به گزارش مشرق ، محمد نوری درباره رفتارهای مناسب والدین درباره انجام تکالیف دانش آموزان و کاهش استرس آنان در ایام تحصیل اظهار داشت: استرس مدرسه جزو مواردی است که دانش آموزان در تمام مقاطع تحصیلی به آن مبتلا هستند. یعنی از همان بدو ورود به مدرسه بحث اضطراب جدایی را برای کودکان کلاس اولی داریم و به دنبال آن و در همه مقاطع، اضطراب و استرس برای امتحانات و ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگر دانش آموزان وجود دارد.

اضطراب ناشی از کمال گرایی والدین

وی گفت: استرس موقعیتی تنش زاست که عوامل متعددی باعث آن می شوند. در رابطه با اضطراب دانش آموزان، یکی از عوامل اصلی انتظارات والدین کمال گراست. آنها انتظار عملکردی بسیار عالی را از فرزندان خود دارند. بنابراین وقتی فرزندانشان وارد مدرسه می شوند دچار تنش می شوند. این تنش خود را به شکل جسمانی و شناختی نشان می دهد.

استرس کم، استرس مفید نامیده و باعث می شود فرد تکالیف مدرسه خود را بنویسد و کارهایش را انجام دهد. اما وقتی استرس از یک حدی بگذرد و تکرار شود و شدت بالا پیدا کند تبدیل به استرس مزمن می شودنوری تصریح کرد: در قالب جسمی ممکن است دانش آموز دچار تپش قلب، تنگی نفس و احساس داغی در بدن خود شود که اگر استرس مدیریت نشود این علائم به مرور زمان تشدید می شود. از بُعد شناختی هم دانش آموز در عملکردها و فعالیت هایی که نیاز به کارگیری تمرکز و توجه دارد دچار مشکل خواهد شد. این باعث می شود که دانش آموز در کلاس درس و جلسه امتحان تمرکز لازم را نداشته باشد و نتایج امتحاناتش تحت تاثیر قرار گیرد.

انزوا از هم کلاسی ها

وی افزود: همین استرس شدید سبب آن می شود که دانش آموز از بعد رفتاری آسیب ببیند. یعنی منجر به تعامل کمرنگ و اجتناب دانش آموز از معلم یا هم کلاسی ها شود طوری که وی به سمت گوشه گیری و فاصله گرفتن از سایر هم کلاسی های خود رود.

این متخصص روانشناسی ادامه داد: البته استرس در حد خیلی کم برای دانش آموزان مورد نیاز است تا آنها را برانگیزد. این استرس کم، استرس مفید نامیده و باعث می شود فرد تکالیف مدرسه خود را بنویسد و کارهایش را انجام دهد . اما وقتی استرس از یک حدی بگذرد و تکرار شود و شدت بالا پیدا کند تبدیل به استرس مزمن می شود.

لزوم برخورد همدلانه کارکنان مدرسه با دانش آموزان

نوری گفت: استرس شدید و مزمن، سازگاری دانش آموز با مدرسه و اجتماع را دچار مشکل می کند و می تواند منجر به افت عملکرد وی در مدرسه شود. در چنین حالتی دانش آموز به مداخله درمانی نیاز پیدا می کند و مراجعه به مشاور روانشناس می تواند به وی کمک کند تا استرس و اضطراب خود را مدیریت کند.

وی افزود: خود ساختار مدرسه هم می تواند یکی از عوامل ایجاد استرس در دانش آموز باشد یعنی نحوه تعامل معلم، مدیر و ناظم و خدمات مدرسه با دانش آموز. به این عوامل، عوامل درون مدرسه ای گفته می شود.

«هر قدر برخورد کارکنان مدرسه با دانش آموز همدلانه و حمایتی باشد میزان استرس دانش آموز کاهش پیدا می کند. هر چقدر هم این برخورد سختگیرانه و با کنترل بیش از حد و خدایی ناکرده با تحقیر و توهین همراه باشد میزان استرس و اضطراب دانش آموز افزایش و تمایل وی به مدرسه رفتن کاهش پیدا می کند.»

قلدری برخی دانش آموزان

نوری گفت: هم کلاسی ها هم می توانند در کاهش یا افزایش استرس اثر گذار باشند. اگر دانش آموز در مدرسه تعاملات اجتماعی و در گروه های دانش آموزی حضور داشته باشد میزان استرسش پایین می آید. اما اگر فرد از سوی هم کلاسی های خود پذیرفته نشود و طرد شود، دچار گوشه گیری می شود و اضطرابش بالا می رود و آن حمایت گروهی همسالان خود را نخواهد داشت.

وی ادامه داد: ممکن است برخی دانش آموزان در مدرسه قلدری کنند یا بخواهند با دانش آموز دیگری با ارعاب و تهدید برخورد کنند. خود این عامل استرس زاست و باعث می شود کودک و نوجوان نخواهد به مدرسه برود یا در مدرسه احساس ترس و عدم امنیت کند.

اضطراب زیاد، دشمن نمره خوب

این روانشناس گفت: اضطراب و استرس در رابطه با تکالیف و امتحانات نیز از موارد اصلی اضطراب در دانش آموزان است. در چنین حالتی دانش آموز، دست به پیش بینی منفی از آینده می زند و مدام با خود می گوید نمی توانم از عهده قبولی در امتحان برآیم.

نوری تصریح کرد: این فکر منفی در ذهنش به صورت نشخوار ذهنی تکرار و باعث بالا رفتن استرس و فشار روانی می شود. در نتیجه تمرکز و توجه وی کاهش می یابد. همین ممکن است باعث شود در حالی که فرد درس را هم خوانده باشد و از نظر تحصیلی در سر کلاس عملکرد مناسبی داشته باشد نتواند در جلسه امتحان از پس سوالات برآید.

تصوری فاجعه گونه از آینده

وی ادامه داد: در چنین مواردی فرد با پیش بینی منفی از آینده از آن فاجعه سازی می کند و اضطرابش بیشتر و بیشتر می شود. از این رو مشاور یا روانشناس می تواند با مداخله درمانی و ایجاد چالش در افکار او به وی کمک کند. وقتی اضطراب و فشار روانی شدید عملکرد و کارکرد فرد را کاهش می دهد باید تمهیداتی اندیشیده شود تا این اضطراب ها کاهش یابد و مدیریت شود.

نوری گفت: مداخله در سیستم ساختاری و کارکنان مدرسه نیز از دیگر اقداماتی است که مشاوران و روانشناسان می توانند انجام دهند. اگر ما مشاوران و روانشناسان بتوانیم آموزش های لازم را به کادر مدرسه از معلمان گرفته تا نیروهای خدماتی و ناظم و مدیر بدهیم می توان استرس دانش آموزان را کاهش داد.

به دانش آموزان کمک کنیم که به جای درگیری در رقابت ها، کار تیمی و مهارت های زندگی را که در نهایت باعث کاهش استرس و اضطراب در سطح فردی، بین فردی و درون مدرسه ای می شود را تمرین و ممارست کنندضرورت یادگیری 10 مهارت اصلی زندگی

وی تاکید کرد: در کنار این، باید 10 مهارت اصلی زندگی را به دانش آموزان یاد داد. این باعث کاهش اضطراب و افزایش عملکرد فردی دانش آموز می شود. با یادگیری این مهارت ها، دانش آموز اعتماد به نفس پیدا می کند و یاد می گیرد چگونه در موقعیت های تنش زا که پیش از این نمی توانسته در آنها استرس خود را مدیریت کند، اضطرابش را مدیریت کند. فرد با یادگیری این مهارت ها و به کار بردن و تمرین و تکرار آنها عملکرد خود را بهبود می بخشد.

کودکانی در معرض خطر بیماری وسواس

نوری اضافه کرد: مداخله روانشناسی در رابطه با والدین کمال گرا هم می تواند اتفاق بیفتد. وقتی به والدینی که سخت گیری بیش از حد دارند و به کمتر از نمره 20 فرزندانشان راضی نیستند بیاموزیم که این انتظار آنها چه تاثیر منفی بزرگی بر فرزندانشان می گذارد متوجه می شوند می توانند با تغییر در رفتارشان، کاهش استرس در فرزندانشان را شاهد باشند.

این روانشناس ادامه داد: به والدین چنین کودکانی به صراحت می گوییم که این کمال گرایی آنها می تواند فرزندشان را به سمت مشکلات شخصیتی و بیماری هایی از جمله شخصیت وسواسی یا اختلالات اضطرابی سوق دهد.

مراقبه (مدیتیشین) و ورزش های هوازی

وی گفت: مداخله روانشناسی همچنان می تواند بین همتایان و دانش آموزان باشد. یعنی به دانش آموزان کمک کنیم که به جای درگیری در رقابت ها، کار تیمی و مهارت های زندگی را که در نهایت باعث کاهش استرس و اضطراب در سطح فردی، بین فردی و درون مدرسه ای می شود را تمرین و ممارست کنند. همچنین آموزش هایی مثل ذهن آگاهی، مدیتیشن، ریلکسیشن و تنفس عمیق می تواند استرس دانش آموز را کم کند.

نوری افزود: همچنین اگر دانش آموز را ترغیب کنیم که ورزش هوازی را جزو برنامه های خود قرار دهد و سبک زندگی اش از جمله خواب و تغذیه اش را بهبود بخشد، می توان استرس او را کاهش داد.

وی در پایان گفت: اگر بخواهیم یک جمع بندی داشته باشیم عوامل درون مدرسه ای، خانگی و شخصی استرس را ایجاد می کند که اگر این اضطراب بالا و مزمن شود می تواند اثرات مخربی بر جسم و روان دانش آموز بگذارد. با مداخلاتی که در بعد فردی، اجتماعی، درون مدرسه ای و خانوادگی می تواند اتفاق بیفتد، اضطراب دانش آموز کاهش می یابد و در نهایت سلامت روان و ارتقای بهداشت روان دانش آموزان می خورد.