خشم طبیعت/ زمین در کهگیلویه وبویراحمد دهان باز کرد

به گزارش ایرنا، کارشناسان 2 عامل تغییر اقلیم و دخالت های بی رویه انسان را از مهم ترین عوامل فرونشست زمین در کشور می دانند.

در طول دهه های گذشته، بهره برداری از آب های زیرزمینی به دلیل خشکسالی های دائمی به طور چشمگیری افزایش یافته و منجر به تخلیه آبخوان ها شده است.

استخراج بیش از حد آب های زیرزمینی از علل اصلی فرونشست زمین است.

فشاری که در برداشت از منابع آب زیر زمینی وارد می کنیم و از سوی دیگر قابلیت نشست زمین در آبخوان ها و سفره های آب زیر زمینی، برهم کنشی را ایجاد می کنند که موجب می شود نرخ نشست زمین، جابه جا و سال به سال متغیر شود.

وقوع خشکسالی های مداوم، تغییرات اقلیمی و استفاده بیش از اندازه از منابع آبی، بخصوص چاه های غیر مجاز، وضعیت آب کهگیلویه و بویراحمد را بحرانی کرده است و هر روز دشت های این استان تشنه تر از قبل می شود.

کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن یک درصد مساحت و جمعیت کشور در جنوب غربی ایران به علت برخورداری از شرایط آب و هوایی مساعد بیش از 10 درصد از روان آب های کشور را به خود اختصاص داده است.

براساس برآوردهای سازمان جهاد کشاورزی ، 2 میلیارد مترمکعب آب برای مصرف کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد در افق بلند مدت مورد نیاز است.

کاهش میزان بارندگی های در دو سال اخیر نسبت به میانگین 25 ساله در استان کهگیلویه و بویراحمد ضرورت مدیریت مصرف آب به ویژه در بخش پرمصرف کشاورزی به عنوان مهمترین حوزه تامین معیشت مردم این استان را بیشتر کرده است.

سهم استفاده از آب در حوزه کشاورزی و بخصوص منابع آب زیرزمین بخصوص چاه در کشور و کهگیلویه و بویراحمد نزدیک به 90 درصد است در این راستا با توجه به کاهش نزولات آسمانی و هشدار مسئولان منابع آبی ضرورت مدیریت مصرف آب بخصوص آبهای زیرزمین را بیشتر کرده است.

براساس آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران، 310 هزار حلقه چاه غیرمجاز در سطح کشور وجود دارد که سالانه از آنها 57 میلیارد مترمکعب آب اضافه استحصال می شود.

تعداد چاه های نیمه عمیق غیرمجاز 200 هزار و عمیق غیرمجاز 110 هزار حلقه اعلام شده است که منابع آبی کشور را پمپاژ می کنند.

سالانه در ایران برای تأمین آب آشامیدنی، صنعت و کشاورزی 96 میلیارد متر مکعب آب مصرف می شود که از این رقم 56.5 میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی است که این میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی حدود 60 درصد از مصرف کل آب کشور را شامل می شود.

دشت های کهگیلویه و بویراحمد در آستانه مرحله بحرانی و فوق بحرانی

مدیرعامل آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: این استان تنها استانی است که دشت های آن آزاد است و هنوز به مرحله بحرانی و فوق بحرانی نرسیده است یعنی در کشور سه نوع دشت های آزاد، ممنوعه و ممنوعه بحرانی وجود دارد.

آرش مصلح ابراز کرد: در این استان چون مدیریت آب به درستی انجام گرفته است کمترین کسری آب مخزن زیرزمینی کشور را داریم اما چون تعداد بهره برداران آب زیاد شده است و سه هزار و 500 حلقه چاه در استان وجود دارد.

وی ادامه داد: در شرایط فعلی نسخه استان دیگر چاه نیست و استفاده از بارش ها و مهار آب های روان است اگر می خواهیم وضعیت دشت های استان بحرانی و فوق بحرانی نشود باید طرح های سدسازی و انتقال آب همچون سد تنگ سرخ، آبریز، دهدشت غربی، امامزاده جعفر، تنگ انگشترک، سقاوه و سرپری تکمیل شود.

مدیرعامل آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: با تکمیل این طرح ها کشاورزی دیگر نیاز به استفاده از چاه آب ندارد البته اگر پروژه های آب استان تکمیل نشوند احساس خطر جدی برای منابع آب زیرزمینی می شود.

تکمیل طرح های آب شاه کلید ممانعت از تشنگی دشت ها

مدیرعامل آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: اگر پروژه های نیمه تمام طرح های آب استان تمام شوند دیگر کشاورزان حاضر به استفاده از چاه نیستندو هم اینک آب منطقه ای استان 100 هزار میلیارد تومان برای تکمیل 60 طرح در حال اجرا و مورد مطالعه نیاز دارد.

وی تاکید کرد: اگر این اعتبار تخصیص یابد، در مدت یک سال استان قادر است درآمدزایی کند و این پول را به استان برگزداند در حالی که نرم دنیا چهار سال برای برگشت سرمایه است.

مصلح ابراز کرد: ما محتاج همکاری کشاورزان در استان هستیم تا 16 دشت استان به شریط بحرانی نرسند.

مدیرعامل آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد افزود: این استان تا به امروز به واسطه هفت طرح کنترل سیلاب، استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار، نصب کنتور بر روی چاه و تغذیه مصنوعی توانسته مانع از وضعیت بحرانی دشت های استان شود، همین طرح ها سبب شده سیلاب کنترل و به سفره های زیرزمینی تزریق شوند.

مصلح تاکید کرد: 16 هزار هکتار شبکه آبیاری در این استان وجود دارد که به جای چاه از آب کنترل شده رودخانه ها استفاده می کنند.

نفس های آخر دشت های کهگیلویه

رئیس اداره منابع آب شهرستان های کهگیلویه و لنده گفت: بر اساس ارزیابی کارشناسان اکثر دشت های کهگیلویه در شرایط بحرانی فرونشست هستند.

سید هادی خاضعی با اشاره به افت سطح ایستابی دشت های این شهرستان، ادامه داد: باتوجه به کاهش بارش ها و به تبع آن عدم تغذیه آبخوان های شهرستان و همچنین برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی، شاهد افت سطح ایستابی در همه ی دشت های شهرستان هستیم .

وی تصریح کرد: طبق تأکیدات و گزارش های سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، سقف کف شکنی برای چاه های کشاورزی در مناطقی که به لحاظ فرونشست بحرانی یا بسیار شدید هستند ممنوع شده است.

خاضعی ادامه داد: براین اساس نیز وزارت نیرو به شرکت های آب منطقه ای استان های سراسر کشور این دستورالعمل را ابلاغ کرده که از کف شکنی چاه های کشاورزی در مناطق بحرانی جلوگیری شود.

رئیس اداره منابع آب شهرستان های کهگیلویه و لنده با بیان اینکه باتوجه به دستورالعمل فوق، کف شکنی چاه های کشاورزی در مناطق مذکور ممنوع اعلام شده است، تاکید کرد: تا رفع این فرونشست ها این ممنوعیت ها ادامه دار خواهد بود.

خاضعی به اقدامات حفاظتی در بخش آب اشاره کرد و از اجرای طرح تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی به عنوان اقدام تأثیر گذار در راستای صیانت از منابع آب شهرستان نام برد.

وی تصریح کرد: بخشی از این اقدامات شامل انسداد و مسلوب المنفعهکردن چاه های غیرمجاز، جلوگیری از کف شکنی های چاه های مجاز، نصب کنتر های هوشمند و حجمی، استقرار گروه های گشت و بازرسی، اجرای پروژه تغذیه مصنوعی و بخش سیلاب، برگزاری مستمر جلسات شورای حفاظت شهرستان است.

کسری 41 میلیون متر مکعبی آب سفره های زیرزمینی

کسری آب سفره های زیرزمینی دشت های کهگیلویه و بویراحمد نسبت به سال 1376 و افت آب سفره های آب زیرزمینی 6 دشت از 9 دشت موجود نیاز به استفاده بهینه این مایع حیاتی را آشکارتر می کند.

مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: بر اساس آخرین پایش های صورت گرفته سفره های زیرزمینی دشت های استان 41میلیون مترمکعب کسری آب دارد.

روح الله اسدپور اظهار داشت: امامزاده جعفر، لیشتر، دشت باشت، دشتروم ، کلاچو ، برمامیون و ممبی از مهمترین دشت های استان هستند که در زمان حاضر وضعیت آب سفره های زیرزمینی دشت های باشت، لیشتر و دشت روم بهبود یافته اما سفره های زیرزمینی 6 دشت دیگر کهگیلویه و بویراحمد به دلیل خشکسالی، اضافه برداشت از چاه های مجاز و استفاده های غیرمجاز با افت مواجه است.

تداوم این شرایط وضعیت استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد را در آینده نچندان دور بحرانی خواهد کرد.

در بیشتر دشت های این استان همچنان کشاورزی بصورت سنتی انجام می شود و بیشتر مواقع کشاورزان از محصولات پرآب بر از جمله برنج، ذرت و دیگر محصولات استفاده و از روش غرقابی برای آبیاری نیز استفاده می کنند.

بر اساس نظر برخی کارشناسان، افت زیاد سطح ایستابی و روند نامطلوب کمی و کیفی آبدهی چاه ها، چشمه و قنات ها در اغلب دشت ها، به هم خوردن تعادل آبی و به تبع آن تعادل زیست محیطی حوزه های آبخیز، ناپایداری کشاورزی و در نهایت تشدید روند بیابان زایی در کشور معلول مستقیم بهره برداری بیش از حد منابع آب زیرزمینی است.

یکی از مشکلات مهم بخش کشاورزی ، کمبود آب است و این موضوع منجر به ناپایداری تولید محصولات کشاورزی شده است.

از حدود 300 هزار هکتار زمین های کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد حدود 70 هزار هکتار آبی است.کهگیلویه با 132 هزار نفر جمعیت دومین شهرستان پر جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد است.

به گزارش ایرنا، کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن 10 درصد روان آب های کشور معادل(هشت و نیم میلیارد متر مکعب) ظرفیت ویژه ای در راستای مهار و استفاده از این منبع خدادادی برای تامین آب شرب ، صنعت و کشاورزی دارد.

این حجم بارش بیشتر در چهار ماه سال اتفاق می افتد و در هشت ماه دیگر که بیشترین مصرف آب آشامیدنی ، صنعت و کشاورزی وجود دارد شاهد کمترین بارش و یا عدم وجود هر گونه بارش در بیشتر نقاط استان هستیم.

طبق اعلام شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد، آمار بارندگی در سال آبی جاری در سطح استان کهگیلویه و بویراحمد 736 میلیمتر بوده که این آمار در سال گذشته 782 میلیمتر و در درازمدت 652 میلیمتر می باشد که کاهش 6 درصدی نسبت به میانگین سال گذشته و افزایش 13 درصدی نسبت به میانگین بلندمدت را نشان می دهد.

نکته مهم این است که 10 درصد بارش ها را این استان دارد اما این بارش ها در چهار ماهی اتفاق می افتد که نیاز زیادی نداریم، بنابراین سدهای استان، می تواند در زمینه مهار آب و استفاده در زمان مناسب کمک شایانی برای رفع تنش آبی و تامین آب صنعت و کشاورزی کمک شایانی کند.

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 هیچ زیرساخت حوزه آب در استان وجود نداشت اما هم اکنون با وجود 2 سد در حال بهره برداری کوثر و شاه قاسم، 2 میلیون و 500 هزار نفر از جمعیت کهگیلویه و بویراحمد و استان های مجاور زیرپوشش آب آشامیدنی هستند.