باستان شناسان سراغ محوطه ای در جنوب شرقی ایران رفتند که نیمه تخریب شده است

به گزارش ایسنا، محوطه کلندی در مرکز روستای امروزی تیس، از توابع بخش مرکزی شهرستان چابهار، در 5 کیلومتری شمال شهر چابهار و در محدوده سرزمینی منطقه آزاد چابهار واقع شده است. فصل دوم کاوش های باستان شناسی در این محوطه، اضطراری و نجات بخشی بوده که با همکاری منطقه آزاد چابهار و مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است.

نوذر حیدری که سرپرست هیأت باستان شناسی کلندی است، درباره ضرورت انجام کاوش نجات بخشی در این محوطه گفت: متاسفانه این محوطه در همه این سال­ ها باوجود شناخته بودن به ثبت نرسیده است و به واسطه قرار داشتن در مرکز روستا و ساخت وسازهای بی رویه و غیرقانونی و فاقد مجوز ساخت که از یک دهه پیش رشد بسیار فزاینده­ای داشته تقریبا در معرض نابودی کامل قرار دارد. بخش­ هایی از این محوطه (در حدود 20 درصد) هنوز باقی ­مانده است که ضرورت دارد ضمن نجات دادن بخش­ های باقی­ مانده، از جزئیات و کم و کیف این استقرار اطلاعات بیشتری به دست آورد و مقدمات نجات بخشی و  ثبت ملی آن فراهم شود و از دست اندازی بیشتر به آن جلوگیری شود.

این باستان شناس با بیان اینکه این محوطه برای نخستین بار در سال 1937 میلادی در نقشه توپوگرفی که «ارل اشتاین» از روستا و بندر تیس تهیه کرد، معرفی شد، افزود: محوطه از دو برجستگی شرقی و غربی تشکیل شده است که بخش­ های حاکم نشین بندر محسوب می­ شدند و بخش­ هایی از این دو برجستگی با وجود تفکیک اراضی و داشتن مالک شخصی هنوز ساخت وسازی در آنها صورت نگرفته است.

سرپرست هیأت باستان شناسی اظهار کرد: کاوش ها در برجستگی شرقی متمرکز و ترانشه ای به ابعاد 10×5 متر ایجاد شده است که حاوی عناصر متعدد معماری و فضاهای مختلف است و کاوش آن تا رسیدن به خاک بکر و کف فضاها ادامه خواهد یافت. قطعات سفال لعابدار و دارای کتیبه­ های قرآنی و اشیاء برنزی، شیشه و ... از جمله یافته ­های کاوش تا این مرحله هستند. مصالح اصلی ساخت عناصر معماری را قطعات ماسه سنگ تشکیل می ­دهد که در ابعاد مختلف هندسی تراش خورده و مورد استفاده قرار گرفته ­اند.

برخی آثار یافته شده از این محوطه

این باستان شناس ادامه کاوش در کارگاه­ های کاوش شده در فصل نخست و رساندن آنها به خاک بکر، آگاهی از آثار مدفون در بخش­ های دست نخورده محوطه و مقدمات تهیه پرونده ثبتی آن، نجات بخشی آثار در معرض ساخت و ساز، کاوش و حفاظت آثار تاریخی مدفون در محدوده هایی که در معرض ساخت و ساز هستند، مستندنگاری و آسیب شناسی محوطه و ارائه آن به استان سیستان و بلوچستان و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برای تأمین اعتبار بیشتر برای کاوش ­های باستان­ شناسی، حفظ، مرمت و احیاء آثار باقی مانده و نیمه تخریب شده، شناخت و بررسی دوره ­های تاریخی و استقراری در محوطه، تملک اراضی شناسایی واقع شده در محوطه و آماده سازی محوطه برای تبدیل به سایت موزه باستان شناسی را از اهداف این پروژه عنوان کرد.

بنابر گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بندر تیس از پیشینه تاریخی طولانی دارد. با وجود اینکه تاکنون به لحاظ پژوهش­ های باستان­ شناختی و به طور مشخص کاوش، هیچ کار جدی در آن صورت نگرفته است، با این وجود پیشینۀ آن در منابع مکتوب به پیش از اسلام و سده­ های نخستین میلادی بازمی­ گردد. نام این بندر در متون تاریخی با املاهای مختلفی ثبت شده است که «تیز»، «طیس» و «تیس» از رایج­ ترین شکل نوشتاری نام این بندر است که املای نام «تیز» (Tiz) از بیشترین فراوانی برخوردار است. بر پایۀ برخی مشابهت ­های  ظاهری در متون کلاسیک یونانی و تطبیق موقعیت جغرافیایی، برخی پیشنهاد داده ­اند که قدمت این نام ممکن است تا زمان هخامنشی به عقب بازگردد. غیر از این منابع کهن یونانی، کهن­ ترین سند تاریخی که به نام این بندر (تیز) اشاره کرده، کتاب صوره الارض، تألیف محمد بن موسی خوارزمی (184-232 قمری) است. همچنین کتب معتبر جغرافیدانان و مورخان بزرگ دیگری از سده­ های آغازین، میانه و متأخر اسلامی مانند اصطخری (سدۀ  4 قمری)، در المسالک و الممالک، مقدسی (سدۀ 4 قمری) در احسن التقاسیم به نام این بندر (تیز) اشاره کرده­ اند.

انتهای پیام