خون و خشونت در ناکجاآباد

به گزارش ایسنا، شهروند در گزارشی با این عنوان به آسیب شناسی بخش زیادی از سریال های شبکه نمایش خانگی، به بهانه انتشار دو سریال جدید «گردن زنی» و «بازنده» پرداخته و نوشته است: بالاخره بعد از پایان «زخم کاری» محمدحسین مهدویان، با آغاز انتشار دو سریال جدید «گردن زنی» و «بازنده» فضای شبکه نمایش خانگی در اختیار آثاری جدید قرار گرفته است که- در کنار سریالی مانند «داریوش» که پخش اش چند هفته ای است که آغاز شده و البته تتمه تاثیرات باقی مانده از «زخم کاری ۳»- فضایی خشن، خونین و ناکجاآبادی را بر این شبکه حاکم ساخته اند. سریال هایی که به شکل غریبی ویژگی هایی مشترک دارند و شباهت هایی آشکار و نهان آن ها را به هم پیوند می دهد. آثاری به شدت خشن، مالامال از نوعی خشونت عریان و بی پرده ، که جز زبان فارسی، هیچ چیز دیگری ندارند که نشان دهد در جغرافیایی به نام ایران تولید شده اند. جوری که انگار تماشاگر در زمان تماشای این آثار به ضیافتی دعوت می شود که عامدانه نه آدم هایش، نه دغدغه های آدم هایش، نه ماجراهایی که رخ می دهد، نه جغرافیایی که داستان های سریال ها را میزبانی می کند، و نه حتی ظاهر و سروشکل آدم هایش هیچ کدام (بله دقیقا و به تاکید: هیچ کدام) رنگ وبویی از ایران ندارند- و در مواجهه با چنین وضعیتی این که هم چنان تولید می شوند و مورد استقبال هم قرار می گیرند، جای تعجب دارد!

گردن زنی
یکی از دو سریال جدید شبکه نمایش خانگی- که در کنار سریال «داریوش » روی پلتفرم فیلم نت قرار گرفته- «گردن زنی» است. یک درام جنایی به کارگردانی سامان سالور و بازی بازیگرانی چون رویا نونهالی، الهام پاوه نژاد، حسن معجونی، پوریا رحیمی، مهدی حسینی نیا، مهران غفوریان، بهنام تشکر، الیکا ناصری، کیسان دیباج و امین شعرباف که با این که به واسطه فضا و داستان جذابی که تعریف می کند، در چند قسمت آغازین در انداختن قلاب مناسب برای جذب مخاطب موفق بوده؛ اما از این رو که هیچ رنگ وبویی از زندگی و جغرافیای ایران در خود ندارد، انتقاداتی را نیز موجب شده است. به خصوص به خاطر خشونت عریان و بی پرده ای که به موازات روایت داستان قتل وحشیانه یک زوج جوان- ظاهرا برگرفته از رویدادی واقعی- به نمایش می گذارد...

بازنده
«بازنده» اما به عنوان دیگر سریال جدید شبکه نمایش خانگی دست کم پیش از این که جا بیفتد و تماشاگرانی وفادار به دست آورد، از جذابیتی همپا و همسان با «گردن زنی» بهره مند نیست. این سریال به کارگردانی امین حسین پور- که پیش از این تنها سریال «درمانگر» را در کارنامه اش داشته- نه از نظر اشتهار کارگردان در حد و اندازه «گردن زنی» است و نه بازیگرانش- متشکل از سارا بهرامی، علیرضا کمالی، صابر ابر، صدف اسپهبدی، رویا جاویدنیا و پیمان قاسمخانی- جز سارا بهرامی و تا حدی هم پیمان قاسمخانی در حد و اندازه ترکیب پرستاره اولین سریال کارنامه سامان سالور هستند. با این حال به نظر می رسد «بازنده» برای جلب توجه مخاطبان روی فضای جنایی و رازآلودش تکیه کرده و بر آن است با استفاده از خلا موجود در زمینه سریال های جنایی و کارآگاهی جایی برای خود در این حیطه باز کند.

جای خالی ایران
نکته مهم درباره هر دوی این سریال های جدید، اما، فضای خشن، خونین و ناکجاآبادی است که بر آن ها حاکم است. سریال هایی که با این که به ظاهر از نظر فضای کلی روایت، طبقه اجتماعی کاراکترها و داستان هایی که تعریف می کنند، تفاوت هایی با هم دارند، اما به شکل غریبی ویژگی هایی مشترک دارند و شباهت های آشکار و نهان بسیاری آن ها را به هم پیوند می دهد. دو سریالی که حداقل در دو قسمت آغازین به شدت غیرایرانی و حتی ناکجاآبادی از کار درآمده اند- که این ویژگی مشترک در «بازنده» به دلیل فضای نوآر سریال ایجاد شده که بدون این که ربطی به پلیس ها و فضای انتظامی و البته زیست اجتماعی این آب وخاک داشته باشد، انگار از یک فیلم اروپایی استخراج شده و در این سریال به کار رفته است؛ و در «گردن زنی» نیز سنگینی اصلی بار غیرایرانی بودن سریال بر دوش خشونت عریان و بی پرده سریال است و البته آدم هایی که انگار نه از نظر طبقه و زیست اجتماعی، نه از نظر احساسی و اقتصادی و نه حتی از نظر ظاهر زندگی شباهتی حتی اندک به آدم هایی که همه مان در دور و برمان به وفور دیده ایم، ندارند.
این ها همه باعث شده «گردن زنی» و «بازنده» جز زبان فارسی، هیچ چیز دیگری نداشته باشند که نشان دهد در جغرافیایی به نام ایران تولید شده اند. جوری که انگار تماشاگر در زمان تماشای این آثار به ضیافتی دعوت می شود که عامدانه نه آدم هایش، نه دغدغه های آدم هایش، نه ماجراهایی که رخ می دهد، نه جغرافیایی که داستان های سریال ها را میزبانی می کند، و نه حتی ظاهر و سروشکل آدم هایش هیچ کدام (بله دقیقا و به تاکید: هیچ کدام) رنگ وبویی از ایران ندارند- و در مواجهه با چنین وضعیتی این که هم چنان تولید می شوند و مورد استقبال هم قرار می گیرند، جای تعجب دارد!

وصف العیش...
بسیاری بر این باورند که بی طبقه بودن آدم های سریال های شبکه نمایش خانگی- و این واقعیت که آن ها در خانه هایی زندگی می کنند و ماشین هایی سوار می شوند و روابطی دارند که حتی شاید در میان یک درصد از جامعه حال حاضر کشورمان هم دیده نشود- ریشه در این باور در میان سازندگان آثار دارد که نشان دادن چیزهایی که تماشاگر عادی از داشتن آن ها محروم است، طبق قاعده دیرینه «وصف العیش، نصف العیش» می تواند باعث جلب و جذب این تماشاگران محروم به چنین آثاری شود. به خصوص که صداوسیما به واسطه فضایی که بر آن حاکم است، به کارگردانان اجازه نمی دهد سراغ بسیاری از سوژه ها و داستان ها و فضاها بروند و بنابراین پلتفرم های اینترنتی که فضای بازتری دارند جور این کمبود را می کشند و می روند سراغ پر کردن سریال ها از چیزهایی که امکان نمایش آن ها در صدا و سیما وجود ندارد و از این طریق چشمان حسرت زده بخش زیادی از مردم را سیراب می کنند.
اگر سریالی مانند «گردن زنی» را از این نظر مروری حتی گذرا کنیم، راز وجود این همه خانه درندشت شیک، این همه ماشین لوکس، برگزاری عروسی میلیارد تومانی و لاکچری، لباس های مد روز و تمام چیزهایی که داشتن آن ها برای بیشتر مردم حسرت است، عیان می شود. این را البته در روابط، مناسبات و نحوه برخورد آدم ها با یکدیگر نیز می بینیم- که انگار تنها و تنها به این دلیل که از نظر نگاه رسمی ناپسند به شمار می آیند، تماشاگران را به خود جلب می کنند.

نیویورک در ناف تهران!
با این حال مشکل حتی اساسی تر بیشتر سریال های شبکه نمایش خانگی، نه نمایش تجملات، بلکه این واقعیت است که این سریال ها در هیچ سطحی کمترین نسبتی با جامعه ایران ندارند. بیایید فقط و فقط همین قسمت اول «گردن زنی» را مرور کنیم: سریال با یک مراسم عروسی میلیاردی آغاز می شود که پر است از مردان و زنانی که حتی آن یک دست لباسی هم که بر تن دارند، از بخش زیادی از زندگی مخاطبان سریال گران تر است. این زنان و مردان در همین قسمت اول سوار ماشین های شیک و مدل بالا می شوندو در کل جوری زندگی می کنند که اکثر مردم ایران قادر به آن نیستند- که این خود نشان می دهد این سریال نسبتی با جامعه ایران ندارد.
اما مهم تر از آن روابط و مناسبات سریال است. این طبقه و نوع مناسباتی را که در قسمت اول در خانواده ها می بینیم، چند درصد از جامعه ایران به چشم دیده اند؟ این رفتارها و مناسبات مافیایی متعلق به کدام طبقه اجتماعی است؟ اصلا بیائید ریزتر شویم: چند درصد از مردم ایران مانند یکی از برادران عروس در این سریال زندگی شان از راه حضور در مسابقات زیرزمینی سیلی خوردن تامین می شود؟ شما در زندگی تان حتی یک مامور نیروی انتظامی ایرانی دیده اید که شبیه پلیس این سریال باشد و مثلا با اتومبیل شیک و اسپورتی که زیر پایش است، وقتش را در پیست های اسکی سپری کند؟ چند درصد از پلیس های ایرانی شبیه این پلیس هستند؟ اصلا چرا راه دور برویم؛ چرا خلافکاران این سریال شبیه آن خلافکارها و موادفروش هایی که همه مان در پارک سر کوچه مان دیده ایم نیستند و انگار از ناف هارلم نیویورک پرت شده اند توی تهران دهه ۱۴۰۰- که البته حتی خیابان هایش هم شبیه اکثر خیابان های تهران نیست و به نظر می رسد گروه فیلمبرداری برای این که راه دور نروند و وقت شان در شلوغی و ترافیک تلف نشود، بیشتر صحنه های خارجی را در کوچه ها و خیابان های اطراف دفتر کارشان فیلمبرداری کرده اند!تمام این مسایل و پرسش ها- که می توانند تا ابد ادامه داشته باشند- تاکیدی موکد بر این واقعیت هستند که سریال های جدید ایرانی، در اغلب موارد هیچ نسبت معناداری با جامعه امروز ایران برقرار نمی کنند و در یک انتزاع مطلق اتفاق می اُفتند. انگار کارگردانان تصمیم گرفته اند مخاطب را در زمان تماشای سریال های شبکه نمایش خانگی پای ترکیبی از سریال های ترکی و آمریکایی بنشانند- و این آسیب اصلی و پاشنه آشیل سریال های پلتفرم هاست- و اتفاقا به دلیل همین بی ارتباطی با جامعه هم هست که باعث می شود نهادهای ناظر موارد عبور این آثار از خطوط قرمز پرشمار عرصه تصویر و نمایش را با دیده اغماض نگریسته و چشم بر این موارد ببندند!

انتهای پیام